ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНДАҒЫ ТАМАҚ ӨНІМДЕРІМЕН ӨЗІН-ӨЗІ ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ ДЕҢГЕЙІН БАҒАЛАУ

Қазіргі жаһандану жағдайында елдің азық-түлік қауіпсіздігі мәселелерін шешудің маңыздылығы артады. Бүкіл әлемде азық-түлікпен қамтамасыз ету ұлттық қауіпсіздіктің негізі және экономиканың аграрлық секторын дамытудың маңызды бағыты болып табылады. Меншікті азық-түліксіз мемлекеттік тұрақтылықтың қалған құрамдастары өзінің маңы- здылығын жоғалтады. Мақалада автор "азық-түлік қауіпсіздігі" ұғымының мәнін және оны қамтамасыз етудің қажетті шарттарын, оның ішінде физикалық және экономикалық қол жетімділікті анықтайды, сондай-ақ республика халқының тамақ өнімдерінің негізгі түрлерімен өзін-өзі қамтамасыз ету деңгейін бағалайды. Азық-түлік тауарларын тұтыну құрылымын, ақшалай кірістерді, үй шаруашылықтарының шығыстарын, олардың сатып алу қабілетін сипаттайтын Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитетінің 2013-2017 жылдардағы статистикалық есептерінің көрсеткіштері келтірілген. Халықтың тағам өнімдерін тұтынуының сандық жеткіліктілігін анықтау үшін автор халықтың жан басына шаққандағы негізгі азық-түлік түрлерін өндіру деңгейін ҚР ҰЭМ бекіткен тұтынудың ұтымды нормаларымен салыстыруды ұсынған. Автор азық-түлік өнімдерінің экономикалық қолжетімділігі ең төменгі тұтыну себетінің құрамына кіретін азық-түлік өнімдерінің табыстары мен бағалары деңгейінде халықтың төлем қабілеті сұранысымен анықталғанын атап өткен.

ауыл шаруашылығы, азық-түлік себеті, экспорт, импорт, кіріс, күнкөріс деңгейі, жалақы, тұтыну шығындары, сельское хозяйство, продовольственная корзина, экспорт, импорт, доход, прожиточный уровень, заработная плата, потребительские расходы, agriculture, food basket, export, import, income, subsistence level, wages, consumer spending

1. Кодякова Т.Е. Пищевая промыленность в системе обеспечения продовольственной безопасности (на примере Еврейской автономной области) // Региональные проблемы. - 2012. -Т. 15.- № 2. -С. 42-45.

2. Балдов Д.В., Суслов С.А. Методика расчета уровня продовольственной безопасности // Вестник НГИЭИ. -2016.- № 1 (56).- С. 13-26.

3. Государственная программа развития агропромышленного комплекса Республики Казахстан на 2017-2021 годы. [Электрондық ресурс].- 2017.-URL: https://moa.gov.kz/documents/1538732758.pdf (қаралған күні: 12.04. 2019).

4. Жолмуханова А.Ж., Қойтанова А.Ж. Қазақстанның азық-түлік қауіпсіздігі: жағдайы, мәселелері, оны шешу жолдары // Аграрлық нарық проблемалары. - 2018. - №3. - Б. 23-29.

5. Қазақстан Республикасындағы ауыл, орман және балық шаруашылығы 2013-2017 жж. // Статистикалық жинақ.-Астана, 2018.- Б. 20-28.

6. Фадейкина Н.В, Толысбаев Б.С. Инновационные подходы к обеспечению продовольственной безопасности государства (на примере Республики Казахстан) // Инновации. - 2013. №5. -С. 179-186.

7. "Тамақ өнімдерін тұтынудың ғылыми негізделген физиологиялық нормаларын бекіту туралы" ҚР ҰЭМ 2016 жылғы 9 желтоқсандағы № 503 бұйрығы. [Электрондық ресурс].-2016.-URL: http://kooz.dsm. gov.kz/kk/pages/tamak-onimderin-tutynudyn- gylymi-negizdelgen-fiziologiyalyk-normalaryn- bekitu-turaly (қаралған күні: 05.03.2019).

8. Қазақстандағы халықтың тұрмыс деңгейі. 2013-2017 жж. /Статистикалық жинақ.-Астана, 2018.- Б. 6-13.

9. Искаков Б.М., Насырханов А.Д. Особенности инвестиционного климата в сельском хозяйстве // Проблемы агрорынка. - 2018. - №4. - C. 21-27.