МАРЖАЛЫҚ ТАЛДАУ НЕГІЗІНДЕ АГРАРЛЫҚ ӨНДІРІСТІҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ НӘТИЖЕЛІЛІГІН БАҒАЛАУ

Ауыл шаруашылығы өндірісінің экономикалық тиімділігін бағалау және оны арттырудың негізгі бағыттарын негіздеу үшін маржалық талдаудың рөлі көрсетілген. Оны аграрлық секторда өткізудің ерекшеліктері анықталған. АӨК қызметінің нәтижелілігін бағалауда олардың пайда болу себептері мен проблемалары айқындалған. Өндірістік шығындарды директ-кост жүйесі бойынша тұрақты және айнымалыларға бөлу әдістері жалпыланды. Олардың әлсіз жақтары анықталды, ауыл шаруашылығындағы шығындарды бөлу кезінде оның салаларындағы қызметтің функционалдық өзгерістерін пайдалану қажет екендігі негізделген. Экономикалық теориямен ұсынылған практикада маржалық табысты есептеу кезіндегі қиындықтар көрсетілген. Ауыл шаруашылығы кәсіпорындарының тәжірибесінде оны есептеудің оңайлатылған тәсілінің артықшылықтары мен кемшіліктері жүйеленді. Агроөнеркәсіптік өндірістегі пайданы есептеу үшін тұрақты және ауыспалы шығындарды анықтау тұжырымдамасының негізінде маржалық талдау тәсілдерін жетілдіру жолдары оның дамуының бақылау немесе шекті мәндері түрінде қарастырылған. Агроқұрылымдардың кірістілігін ұлғайтудың негізгі құрамдас элементтері белгіленген: шығынсыздық нүктесі, рентабельділік шегі, операциялық тұтқыш, қаржылық беріктік қоры. Шаруа қожалығының мысалында маржалық мүмкіндіктері талданған. Бұл - жедел стратегиялық жоспарлау және кәсіпорынның қаржы-шаруашылық функцияларын басқару, өндірістік-экономикалық көрсеткіштердің өсу резервтерін іздеу жұмысының нәтижелерін болжау мақсатындағы қарапайым әдістердің бірі.

сельскохозяйственное производство, экономическая эффективность, маржинальный анализ, постоянные, переменные производственные затраты, рентабельность, порог прибыли, цены, ауыл шаруашылығы өндірісі, экономикалық тиімділік, маржалық талдау, тұрақты, ауыспалы өндірістік шығындар, рентабельділік, табыс шегі, баға, agricultural production, economic efficiency, marginal analysis, fixed, variable production costs, profitability, profit threshold, prices

1. Бобровская, Е.В. Использование метода маржинального анализа в сельском хозяйств / Е.В. Бобровская, А.И. Вольф// Экономика и социум.- 2019.- №1-1(56).- С.271-273.

2. Дорощук, А.И. Маржинальный анализ состояния производства культур растениеводства / А.И. Дорощук // Новая наука: теоретический и практический взгляд.- 2016.- №4-1(75).- С.78-85.

3. Тищенко, Т. Маржинальный анализ в растениеводстве / Т.Тищенко, О. Короленко // Организационно-правовые аспекты инновационного развития АПК.- 2016. - № 1(13).- С. 258-262.

4. Хамхоева, Ф.Я. Концепция маржинального анализа в современных условиях / Ф.Я. Хамхоева // Евразийский юридический журнал.- 2018. -№ 4(127).- С. 472-473.

5. Аскарова, А.А. Совершенствование структуры производства в агроформировании на основе маржинального анализа / А.А. Аскарова, А.А. Зайдуллина // Экономика сельскохозяйственных и перерабатывающих предприятий.-2018.-№ 8.-С. 34-37.

6. Мишулина, О.В. Совершенствование процесса управления операционной прибылью в крестьянских (фермерских) хозяйствах/ О.В. Мишулина, Н.С. Горелова // Проблемы агрорынка.- 2015.- № 4.- С. 51-58.

7. Голубев, С.В. Маржинальный анализ в планировании хозяйственной деятельности /С.В. Голубев, С.А. Голубева // Вестник Алтайского государственного аграрного университета. - 2015. - № 5 (127). - С. 170-175.

8. Здоровец, Ю.И. Использование CVP-анализа для управления эффективностью производства сельскохозяйственной продукции / Ю.И. Здоровец // Инновации в АПК: проблемы и перспективы.-2018.- № 4(20).- С. 59-65

9. Мишулина, О.В. Реализация концепции маржинального подхода при формировании затрат на производство аграрной продукции/ О.В. Мишулина, Н.С. Горелова // Проблемы агрорынка.- 2016.- № 3.- С. 50-57.

10. Фадеева Е.П., Бикташева А.Ш. Маржинальный анализ деятельности фермерского хозяйства: точка безубыточности, запас финансовой прочности, финансовый и операционный рычаги: материалы Всероссийской научн.-практич. конференции «Тенденции и закономерности развития современного российского общества: экономика, политика, социально-культурная и правовая сферы». - Казань: Познание, 2017.- С. 309-310.