АСТЫҚТЫҢ ЖӘНЕ ОНЫ ҚАЙТА ӨҢДЕУ ӨНІМДЕРІНІҢ ӨЗІНДІК ҚҰНЫН ТӨМЕНДЕТУ: САЛАЛЫҚ ЖӘНЕ АЙМАҚТЫҚ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ

Қостанай, Солтүстік Қазақстан, Павлодар облыстары мысалында дәнді дақылдарды өндіру және қайта өңдеу саласының қазіргі жағдайы ұсынылған. Осы сала кәсіпорындарының өндірістік сегменті көлемінің ұлғаю әлеуеті мен қалыптасқан мәселелер қаралған. Ірі шаруашылықтардың қызметі талданған. Авторлар республиканың салалық және өңірлік ерекшеліктерін ескере отырып, Қазақстанның АӨК астық қосалқы кешенінің экономикалық тиімділігін есептеу, астық пен оның өнеркәсіптік өнімдерінің өзіндік құнын төмендетуге мүмкіндік беретінін атап өткен және Қазақстан Республикасының агроөнеркәсіптік кешенін дамытудың 2017-2021 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасын іске асыру шеңберінде мақсаттар, міндеттер мен индикаторларға қол жеткізуге ықпал етеді. Астық өнімінің құндық бағалауын мониторингілеу және талдау үшін оны алу кезіндегі шығындар құрылымын қарастыру қажет. Өндірілетін тауарлардың ағымдағы шығындарын құрайтын шығындар олардың экономикалық мазмұнына сәйкес мынадай баптар бойынша топтастырылады: әлеуметтік қажеттіліктерге аударымдар бар еңбекке ақы төлеу; минералдық және органикалық тыңайтқыштар; тұқымдар мен отырғызу материалдары; негізгі құралдарды ұстау; өсімдіктерді қорғау құралдары; өндірісті ұйымдастыру және басқару; жұмыстар мен қызметтер; сақтандыру төлемдері; басқалары. Ұн тарту зауытының рентабельділігін арттыру факторларының бірі - қандай да бір нормативтік актілермен регламенттелмеген, ал әрбір шаруашылық жүргізуші субъект қызметінің ерекшелігімен, оның артықшылығымен, ауқымдарымен, салалық тиістілігімен, жұмыс істеудің ағымдағы және перспективалық мақсаттарымен айқындалатын шығындарды реттеудің жөнделген жүйесі.

агроөнеркәсіптік кешен, астық қосалқы кешені, салалық, өңірлік ерекшеліктері, өндіріс, қайта өңдеу өнеркәсібі, кәсіпорындардың қуаты, өнімнің өзіндік құны, agro-industrial complex, grain sub-complex, branch, regional specifics, production, processing industry, enterprise capacities, production cost, агропромышленный комплекс, зерновой подкомплекс, отраслевые, региональные особенности, производство, перерабатывающая промышленность, мощности предприятий, себестоимость продукции

1. Государственная программа развития агропромышленного комплекса РК на 2017-2021 годы (2017) [Электронный ресурс] URL: http://www.moa.gov.kz/ru/ (дата обращения: 09.04.2020).

2. Жалтырова, О.И. Повышение экономической эффективности мукомольного производства на основе регулированния затрат (на материалах передприятий Павлодарской области) / О.И. Жалтырова, М.Ш Бауэр, Ж.К Алтайбаева, Т.Б. Кувалдина.-Астана, 2019.- 162с.

3. Абдыкалиева, Ж.Ш. (2019). Анализ затрат на производство и реализацию продукции в сельскохозяйственных предприятиях. [Электронный ресурс] URL: http:// www. rimuniver.ru/ (дата обращения: 09.04.2020).

4. Аймуханова, Т. (2017). О современном состоянии переработки зерна в республике Казахстан. [Электронный ресурс] URL: http:// www.articlekz.com/article/27794 (дата обращения 15.04.2020).

5. Казахстан нарастил экспортные поставки пшеницы дурум на мировые рынки (2018) [Электронный ресурс] URL: http://www. foodin-dustry.kz/kazahstan - narastil-eksportnye-postavki-pshenitsy-durum-na-mirovye-rynki/ (дата обращения: 09.04.2020).

6. Статистический сборник «Сельское, лесное и рыбное хозяйство в Республике Казахстан за 2019г. (2019) [Электронный ресурс] URL: http://www.stat.gov.kz (дата обращения: 25.05.2020).

7. Дробышева, С. (2019). Глубокая переработка зерна - перспективное направление для Северного Казахстана. [Электронный ресурс] URL:http:// www.kazakh-zerno.net/146433 -glubokaya-pererabotka-zerna-рerspektivnoe- napravlenie-dlya-severnogo-kazakhstana/ (дата обращения: 21.04.2020).

8. Макарова, Ю.Ю. Формирование затрат при производстве и реализации зерна / Ю. Ю. Макарова // Молодой ученый. - 2015. - № 1 (81). - С.161-163.

9. Колбина, Е.С. Управление запасами сырья и готовой продукции в перерабатывающей отрасли АПК /Е.С.Колбина // Молодой ученый. - 2015. - №1(81).-С.232-235.