АГРАРЛЫҚ САЛАДАҒЫ БӘСЕКЕЛЕСТІК ҚАТЫНАСТАР

Бәсекелестік талдау жүргізу қажеттілігі және АӨК саласындағы кәсіпорынның бәсекелестік стратегиясының өндіріс тиімділігінің негізгі факторы ретінде маңыздылығы көрсетілген. Аграрлық сектордың шаруашылық жүргізуші субъектілерінің бәсекеге қабілеттілік қатері анықталған. Қазіргі жағдайдағы аграрлық өндірушілердің бәсекелестік қатынастарының ерекшеліктері зерттелген. Азық-түлік нарығы жүйесінде бәсекелестік артықшылықтарды қалыптастырудың алғышарттары талданған. Бәсекелестік ортада кәсіпорын қызметінің мониторингін түсіну мен қолдану тәсілдерінің бірқалыпты еместігі анықталған. Әр түрлі ғалымдардың пікірінше, "бәсекелестік талдау" терминінің тұжырымдамалары, олардың синонимділігі мен ұқсастығы нақтыланған. Зерттеушілердің бәсекелестік позициялаудың мәні ұғымына көзқарасы жүйелендірілген. Бәсекелестердің әлеуетін талдаудың төрт бағыты: біріншісі - бәсекеге қабілеттілік туралы түсінік шеңберінде оның жекелеген үрдістері мен мақсаттарын нақтылауға әрекет ету; екіншісі - бәсекелестік артықшылықтарды маркетингтік зерттеумен байланыстыру; үшіншісі - бәсекелестік талдау маркетингтік қызметтен тәуелсіз зерттеу рәсімі ретінде түсіндіріледі; төртінші - кәсіпорынның және қолжетімді нарықтардың бәсекелестік жағдайын жан-жақты зерттеу субъектінің рентабельділігін арттыру үшін шешімдер әзірлеу мақсатында талдамалық процесс ретінде қарастырылады. Кәсіпорынның бәсекелестік ұстанымдарын бағалау жүйесі қалыптастырылған. Бәсекелестік саясатты жүргізудің басты мақсаты негізделген және міндеттері белгіленген. Аграрлық кәсіпорындардың бәсекелестік стратегияларының жіктемелік схемасы ұсынылған.

агроөнеркәсіптік кешен, ауыл шаруашылығы кәсіпорны, субъектінің кірістілігі, ішкі, сыртқы орта, бәсекеге қабілеттілік, стратегиялық басқару, бәсекелестік артықшылықтар, агропромышленный комплекс, сельскохозяйственное предприятие, рентабельность субъекта, внутренняя, внешняя среда, конкурентоспособность, стратегическое управление, конкурентные преимущества, agro-industrial complex, agricultural enterprise, subject profitability, internal, external environment, competitiveness, strategic management, competitive advantages

1. Гриценко, Г.М. Развитие стратегий диверсификации деятельности сельскохозяйственных предприятий [Текст]: монография / Г.М. Гриценко, О.В Борисова, С.А. Фисак.- Барнаул: «Аз Бука», 2007. - 150 с.

2. Баранова, Н.А. Формирование стратегии развития сельскохозяйственного предприятия [Текст] / Н.А. Баранова // Проблемы агрорынка. - 2017. - №4. - С. 98-104.

3. Хачмафова, А.П. Стратегические основы обеспечения конкурентопособности предприятий АПК в условиях насыщенного продовольственного рынка региона (на примере Республики Адыгея) [Текст]; автореф. дис… канд. экон. наук / А.П. Хачмафова.- Майкоп: Адыгейский государственный университет, 2007. - 27 с.

4. Шогенов, Т.М. Повышение конкурентоспособности предприятий АПК региона на основе формирования интегрированных структур (на материалах Кабардино-Балкарской Республики) [Текст]: дис… канд. экон. наук.: 08.00.05 / Шогенов Тимур Мухамедович.- Нальчик, 2016.-160 с.

5. Лапицкая, Л.В. Конкурентный анализ и маркетинговое исследование: соотношение понятий и аналитических процедур проведения [Текст] / Л.В Лапицкая // Экономика и экологический менеджмент.- 2012.- №2.- С. 247-254.

6. Уолш, К. Ключевые показатели менеджмента. Как анализировать, сравнивать и конструировать данные, определяющие стоимость компании [Текст]: монография / К. Уолш. - М.: Дело, 2000. - 360 c.

7. Селевич, Т.С. Конкурентный анализ в системе управленческого анализа [Текст]: автореф. дис.канд. экон. наук / Т.С. Селевич.- Екатеринбург: Уральский государственный технический университет, 2007.- 24 с.

8. Ленгинович, С. Г. Конкурентная среда: методы исследования [Текст] // Экономическая наука и практика: материалы III международ. науч. конференции.- Чита: Издательство «Молодой ученый», 2014.-С.88-91.

9. Боровских, Н.В. Формирование и развитие конкурентных стратегий субъектов хозяйствования агропромышленного комплекса (на примере АПК Западной Сибири) [Текст]: автореф. дис. докт. экон. наук/ Н.В. Боровских.- Екатеринбург: Уральская государственная сельскохозяйственная академия, 2008. - 49 с.

10. Баранова, Н.А. Стратегический анализ в управлении предприятием сферы АПК [Текст] / Н.А. Баранова, А.А Абдикадирова // Проблемы агрорынка.- 2018.- №1.- С. 46-52.