АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ КӘСІПОРЫНДАРЫНЫҢ ДЕБИТОРЛЫҚ БЕРЕШЕКТЕРІН БАСҚАРУ

Ауыл шаруашылық кәсіпорындарында дебиторлық берешектің қалыптасу ерекшелік- тері, оның пайда болуының объективті және субъективті себептері, эволюция циклы және өсу факторлары көрсетілген. Дебиторлардың әрбір циклда берешектерінің пайда болу және танылу себептері, маусымдық ерекшеліктерге байланысты өтеу мерзімдері бойынша түрлері көрсетіл- ген. Ауыл шаруашылығы өндірісі кәсіпорындарындағы дебиторлық берешектерді бухгалтерлік есепке алу мен талдаудың міндеттері анықталған, аграрлық сектордағы есепке алуды ұйымда- стыру ерекшеліктері, кәсіпорынға борыштардың туындауына әкелетін контрагенттер ара- сындағы қатынастар анықталған. Дебиторлық берешек деңгейін бақылауды жүзеге асыру үшін қажетті ауыл шаруашылығы кәсіпорындары бухгалтериясының функциялары сипатталған. Қаржылық берешекті басқару саясаты өнімді сату көлемін ұлғайтуға, оның жалпы сомасын оңтайландыруға және дебиторлармен уақтылы есеп айырысуға бағытталған. Дебиторлық бе- решектің пайда болу тәуекелдерін төмендету, пайданы ұлғайту мақсатында олардың шоттарын басқару мәселелері зерделенді. Жүргізілген зерттеу негізінде борыштардың үлкен үлесіне бай- ланысты қиын жағдайлардың алдын алу жолдары ұсынылады, өйткені дебиторлық берешекті басқару - өнімді сату көлемін кеңейтуге бағытталған және қаржы қаражатының берешек мөл- шерін қысқартуға және оны уақтылы инкассолауды қамтамасыз етуге негізделген кәсіпорын- ның жалпы бизнес-саясатының бір бөлігі болады.

аграрлық сектор, ауыл шаруашылығы кәсіпорындары, басқару, дебиторлық берешек, құн, өсу факторлары, бухгалтерлік есеп, тәуекелдер, аграрный сектор, сельскохозяйственные предприятия, управление, дебиторская задолженность, стоимость, факторы роста, бухгалтерский учет, риски, agricultural sector, agricultural enterprises, management, receivables, cost, growth factors, accounting, risks

1. ҚР «Бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік туралы» 2007ж. 28 ақпандағы № 234 - Заңы (07.02.2018 ж. өзгертулер және толықтырулармен). [Электронный ресурс].- 2018.- URL: http://www. adilet.zan.kz/kaz/docs/ Z07000023 (дата обращения 02.02.2019).

2. Халықаралық қаржылық есептілік стандарттары (IAS) 41 «Ауыл шаруашылығы» [Электронный ресурс].- 2018.- URL: http:// online.zakon.kz/Document/doc/id-31248620 (дата обращения 25.01.2019).

3. Кеулімжаев Қ.К., Радостовец В.К., Төлегенов Е.Т., Продан Л.Г. Ауыл шаруашылық кәсіпорындағы бухгалтерлік есеп.- Алматы: Қайнар, 2013.- 352б.

4. Суфиянова Ф.Ф., Мурзагалина Г.М. Дебиторская и кредиторская задолженность: учет и направления оптимизации // Молодой ученый. - 2018. - №52. - С. 153-156.

5. Коболева С.В., Конова О.Ю. Дебиторская задолженность: возникновение, анализ и управление // Территория науки.-2015.- № 2.- С 109-115.

6. Аккозова Ф.Б. Управление дебиторской задолженностью сельскохозяйственных предприятий // Учет и аудит в Казахстане.- 2015.- № 7.- С.103-109.

7. Покудов А. Приемы эффективного управления дебиторской задолженностью на предприятии. [Электронный ресурс].- 2013.- URL:http://www.seminar.ru/article/show/202.htm (дата обращения 05.02.2019).