ҚАЗАҚСТАННЫҢ АҚМОЛА ОБЛЫСЫНДАҒЫ СҮТ ЖӘНЕ СҮТ ӨНІМДЕРІ НАРЫҒЫ

Облыстағы сүт және сүт өнімдері рыногының тұрақты даму проблемаларын шешу жөніндегі ұсынымдар оның қазіргі жай-күйі мен перспективалық бағыттарын зерттеуге негізделген. Сүт және оны қайта өңдеу өнімдері өндірісінің, экспорт пен импорттың, сиыр басының және өнімділігінің динамикасы талданған. Шикі сүт алу кезінде әртүрлі санаттағы шаруашылықтардың үлесі зерттелген, бұл ретте фермерлік шаруашылықтар мен жұртшылық шаруашылықтарындағы сауу бойынша ауыл шаруашылығы кәсіпорындарынан артта қалушылық анықталған. Ауылшаруашылық кәсіпорындарындағы шығындарға талдау, сондай-ақ материалдық шығындардың құрылымына талдау жасалған. Сүтті мал шаруашылығы саласын тиімді дамытудың негізгі проблемаларына жем-шөп дақылдары егілетін егіс алқаптарының қысқару үрдісін; азықтық базаның әлсіздігін және азыққа бағаның өсуін жатқызуға болады, бұл сүттің өзіндік құнының ұлғаюына әкеледі; аналық бағыттағы сиыр басының қысқаруы; шаруашылықтардың ұсақ тауарлы болуы, яғни қарқынды инновациялық технологияларды енгізу қиындаған халық шаруашылықтарында сүт алудың негізгі көлемінің шоғырлануы; процестің маусымдылығы; ветеринариялық және санитариялық нормаларды сақтамау. Сүт өнеркәсібін дамытудың шикізат базасымен тығыз өзара байланысын растайтын сүт өңдеу кәсіпорындарын орналастырудың өңірлік ерекшеліктері зерттелді. Олардың ішінде сүт өнімдерінің ассортиментін өндіруде ең көп үлес салмағы бар адамдар анықталды. "Гормолзавод" ЖШС сүт өңдеу кәсіпорнының ұйымдық құрылымы зерттелген, меншікті шикізатты пайдалану кезінде сары майдың калькуляциясы жасалған. Облыстың қайта өңдеу кәсіпорындарының бәсекелестік артықшылықтары анықталған.

сүт және сүт өнімдерінің жергілікті нарығы, шикізат, өндіріс, қайта өңдеу, өндірістік қуаттар, жемшөп базасы, шығындар, тиімділік

1. Послание Президента Республики Казахстан Н. Назарбаева народу Казахстана «Новые возможности развития в условиях четвертой промышленной революции» [Электронный ресурс].-2018.-URL: http://www.akorda. kz/ru/addresses/addresses_of_president/poslanie-prezidenta-respubliki-kazahstan-n-nazarbaeva-narodu-kazahstana-10yanvarya-2018g (дата обращения: 30.10.2020).

2. Карбетова, З. Сүт өнімінің бәсекеге қабілеттілігі мен сапасын арттыру жолдары / З. Карбетова, Н Курманкулова, Ш.Карбетова // Проблемы агрорынка.-2017.-№4.-Б.133-139.

3. Баланс ресурсов и использования основных продуктов сельского хозяйства Республики Казахстан за 2015-2019 годы [Электронный ресурс].- 2020.- URL: http:// www. stat.gov.kz (дата обращения: 20.10.2020).

4. Акимбекова, Г.У. Производство и переработка мяса и молока в Республике Казахстан / Г.У.Акимбекова, А.Б.Баймуханов, Э.О.Кыдырбаева, У.Р. Каскабаев // Проблемы агрорынка.-2018.-№3.-С.164-172.

5. Буторин, С.Н. Бизнес-доминирующая структура продуктовых подкомплексов аграрного сектора экономики / С.Н. Буторин, П.В Михайлушкин // Вестник Воронежского государственного аграрного университета.-2019.- №2 (61).-С. 148-153.

6. Корецкий, Б.П. Особенности развития рынков продовольственных ресурсов и их влияние на организацию сбытовой деятельности / Б.П. Корецкий, А.П. Курносов // Вестник Воронежского государственного аграрного университета.-2017.-№2 (53).-С.132-142.

7. Молдашев, А.Б. Агроөнеркәсіп саясаты саласындағы Қазақстанның Еуразиялық экономикалық Одақ елдерімен өзара іс қимылын оңтайландыру бағыттары / А.Б.Молдашев, Г.А. Никитина // Проблемы агрорынка.- 2018.- № 1.-Б.7-15.

8. Абуов, К.К. Развитие мясного скотоводства в Казахстане / К.К Абуов, О.К. Саутбекова // Проблемы агрорынка.-2014.-№1.- С.122-126.

9. О деятельности сельхозформирований в Акмолинской области [Электронный ресурс].-2020.- URL: http:// www.stat.gov.kz (дата обращения: 4.10.2020).

10. Акимбекова, Г.У. Молочное скотоводство в модельных фермах Алматинской области Республики Казахстан / Г.У. Акимбекова, А.Б. Баймуханов, У.Р.Каскабаев // Проблемы агрорынка.-2019.-№4.-С.11-19.