ПОВЫШЕНИЕ ЭФФЕКТИВНОСТИ ИСПОЛЬЗОВАНИЯ СЕЛЬСКОХОЗЯЙСТВЕННЫХ УГОДИЙ

Ауыл шаруашылығы алқаптарын тиімді пайдалану экономикалық өсім мен халықтың әл-ауқатына елеулі әсер етеді. Мақалада республиканың түрлі аймақтарындағы ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерді айналымда пайдаланудың орындылығын салыстыру үшін оларды бағалаудың әмбебап өлшемдері қажет екендігі негізделген. Мал шаруашылығы мен өсімдік шаруашылығы өнімдерінің құндық деректерін, сондай-ақ топырақтың құнарлылық дәрежесін ескере отырып, ауыл шаруашылығы алқаптарының өнімділігін арттыру мәселелері қаралған. Ұтымды жер пайдалануға әсер ететін негізгі факторлар анықталған және ALE (ағылш. agricultural land use efficiency) - ауыл шаруашылығы жерлерін пайдаланудың тиімділігі, ол төрт ауыспалы функция: құндық құндық мәндегі мал шаруашылығы, өсімдік шаруашылығы өнімдері, ауыл шаруашылығы алқаптарының ауданы және топырақ құнарлылығының өлшенген критерийі болып табылады. Сондай-ақ, ауданның сандық сипаттамалары мен топырақтың құнарлылығын бір параметрде біріктіру, бір жағынан және оларды пайдаланудан қайтарымды бағалық білдіру ұсынылып отырған интегралдық көрсеткішті ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерді бағалаудың әмбебап құралы ретінде жасайтыны анықталады. Оны іс жүзінде қолдану еліміздің аймақтарындағы топырақ құнарлылығының әртүрлі айырмашылықтарын ескере отырып, ауыл шаруашылығы алқаптарына объективті баға беруге мүмкіндік береді. Автор жердің сапасы оның өнімділігіне, демек, ауыл шаруашылығы өндірісі көлемінің өсуіне айтарлықтай әсер етеді деген тұжырым жасаған.

земли сельскохозяйственного назначения, производительность земли, производство сельскохозяйственных культур, валовая продукция, затраты, прибыль, интегральный показатель, ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлер, жер өнімділігі, ауыл шаруашылығы дақылдарын өндіру, жалпы өнім, шығындар, пайда, интегралдық көрсеткіш, agricultural land, land productivity, crop production, gross output, costs, profit, integral indicator

1. Парамонова П.Ф. Эффективность использования производственных ресурсов в сельском хозяйстве. - Краснодар: Кубанский государственный аграрный университет, 2014. - 244с.

2. Волков С.Н., Волкова З.А., Емельянова Т.А. и др. Организация рационального использования и охраны земель в сельскохозяйственных организациях (внутрихозяйственное землеустройство): учеб. и науч.- практ. пособие. - М.: Государственный университет по землеустройству, 2015. - 588 с.

3. Иванов Н.И. Планирование рационального использования земель сельскохозяйственного назначения: дис.…д.э.н.: 08.00. 05/ Государственный университет по землеустройству. - М., 2015. - 390с.

4. Кравченко Н.Л., Картавых А.А., Ржевская Н.И. Запасы продуктивной влаги в агроценозах пшеницы, возделываемых по ресурсосберегающим технологиям // Вестник Красноярского ГАУ. -2014.- N5. -С. 58-63.

5. Мальцева Л.Т., Банникова Н.Ю., Филиппова Е.А., Ефимова А.Г. К вопросу об озимой пшенице на зауральских полях // Нивы Зауралья.- 2015 - N6. -С. 60-63.

6. Нюсупова Г.Н., Токбергенова А.А. Проблемы и пути совершенствования систем земледелия в Республике Казахстан // Вестник КазНТУ.-2015.-N 3.-С. 7-12.

7. Варламов А.А. Экономика и экология землепользования: учеб.- Ч.1.- М.: Фолиум, 2015. - 204 с.

8. Aduov M.A., Kapov S.N., Nukusheva S.A., Rakhimzhanov M.R. Components of coulter tractive resistance for subsoil throwing about seeds planting. Life Sci.-2014.-N11.- PP. 67-71.

9. Латышев Н.Н. На пути к органическому земледелию // Аграрный сектор. - 2016. - N1. -С. 8-16.

10. Полковская М.Н. Оптимизация структуры посевов с учетом изменчивости климатических параметров и биопродуктивности культур: дис.…к.э.н.: 08.00.05 / Байкальский государственный университет экономики и права. - Иркутск, 2014. - 138 с.