Қазақстан Республикасы мен Түркиядағы агротуризм: әлеуетті резервтер

Мақсаты – институционалдық жақындасу нүктелері мен айырмашылықтарын анықтауға, тиімділікті арттыру тетіктерін айқындауға баса назар аудара отырып, Қазақстан мен Түркиядағы ауыл туризмін кешенді зерттеу жүргізілді.

Екі елдің туристік секторының даму динамикасын зерттеу үшін соңғы жылдардағы ресми статистикалық деректерді салыстырмалы және корреляциялық талдау әдістері. Мемлекеттік қолдау құралдарын, реттеу және инновацияларды енгізу жүйелерін салыстыру үшін осы мемлекеттердің ұлттық стратегиялары, бағдарламалары мен нормативтік актілері талданады. Сапалы компонент салалық сарапшылармен сұхбат есебінен қамтамасыз етілді (әр елден 10), бұл цифрландыру, этномәдени және экологиялық құндылықтарды интеграциялау мәселелері бойынша сараптамалық баға алуға, сондай-ақ туристік саланың ауқымын кеңейтудің негізгі драйверлері мен кедергілерін белгілеуге мүмкіндік берді.

Нәтижелері - Қазақстан Республикасы мен Түркияның ауылдық жерлеріндегі туризмнің қазіргі жай-күйінің, өсу қарқыны мен құрылымының ерекшеліктері көрсетілген. Түркия дамыған мемлекеттік қолдау жүйесімен, қызметтерді цифрландырудың жоғары деңгейімен және туристік өнімдерді, соның ішінде мемлекет қолдайтын тауашалық бағыттарды (апитуризм, гастротуризм) кеңінен әртараптандырумен ерекшеленетіні анықталды. Қазақстанда саясаттың бөлшектенуі және сандық платформалардың шектеулі енгізілуі байқалады, алайда туризмнің этномәдени және экологиялық нысандарының таралуында оң өзгерістер байқалады. Жергілікті дәстүрлерді туристік қызметке интеграциялау заңдылықтары ұсынылған және туристік саланың тұрақтылығының негізгі факторлары көрсетілген.

Қорытындылар - агротуризмнің стратегиялық мақсаттары мен міндеттерін іске асыру үдерісі пәрменді мемлекеттік қолдау, белсенді сандық трансформация, жергілікті артықшылықтар мен инновациялық ұсыныстарды интеграциялау арқылы мүмкін болатындығы дәлелденді. Заманауи халықаралық үрдістер мен озық тәжірибелерді, ауыл кәсіпкерлігіндегі келешекті инновацияларды ескере отырып, ұлттық стратегияларды жетілдіру бойынша ұсынымдар әзірленді.

1. Omirzakova, M. Transport as a factor in the development of rural tourism in the Aktobe region, Republic of Kazakhstan / M. Omirzakova, J.A. Wendt //Geojournal of Tourism and Geosites. -2025.-Vol.59.-N 2.-P.952–964. https://doi.org/10.30892/gtg.59239-1471.

2. Abdikarimova, M. The role of ethnic tourism in preserving the cultural heritage and local traditions of Kazakhstan / M. Abdikarimova, T. Imangulova, A.Savanchieva, D. Atasheva, B. Aldybaev // Geojournal of Tourism and Geosites.- 2025. - Vol.59.-N 2.- P. 529–538. https://doi.org/10.30892/gtg.59202-1434.

3. Demirezen, B. Agro Tourism in Turkey. International Journal of Health Management and Tourism [Electronic resource]. - 2020. Available at: https://www.dergipark.org.tr/tr/pub/ijhmt/issue /52513/696185 (date of access: 11.06.2025). https://doi.org/10.31201/ijhmt.696185.

4. Geng, Y. Bibliometric analysis of sustainable tourism using CiteSpace / Y. Geng, X. Zhang, H. Gao, Y. Yan, L. Chen // Technological Forecasting and Social Change. – 2024. – Vol. 202. – Article 123310. https://doi.org/10.1016/j.techfore.2024.123310.

5. Koishinova, G.K. Agritourism in Kazakhstan (regional aspect): potential and prospects / G.K. Koishinova, B. Sarina, E.B. Domalatov // Problems of AgriMarket.- 2025.- No. 1.- P. 49-60. https://doi.org/10.46666/2025-1.2708-9991.04.

6. Gutierriz, I. Digital transformation and the new combinations in tourism: A systematic literature review / I. Gutierriz, J.J. Ferreira, P.O. Fernandes // Tourism and Hospitality Research. – 2023. – Vol. 25, No. 2. – P. 194–213. https://doi.org/10.1177/14673584231198414.

7. Sarina, B. Agrotourism in Kazakhstan as a factor in the economic revitalization of the rural population / B. Sarina, G. Akimbekova, N. Erkinbaeva // Problems of AgriMarket. – 2024. – No. 3. – P. 67–78. https://doi.org/10.46666/2024-3.2708-9991.06.

8. Yildiz, S. Online customer reviews: An analysis of Çorum restaurants on Tripadvisor / S. Yildiz, S. Aydin // Turkish Tourism Research Journal. – 2021. – Vol. 5, No. 1. – P. 610–622. https://doi.org/10.26677/TR1010.2021.683.

9. Rosalina, P.D. Rural tourism: A systematic review of the literature on definitions and issues / P.D. Rosalina, K. Dupre, Y. Wang // Journal of Hospitality and Tourism Management. – 2021. – Vol. 47. – P. 134–149. https://doi.org/10.1016/j.jhtm.2021.03.001.

10. Li, Y. How has rural tourism influenced the sustainable development of traditional villages? A systematic literature review / Y. Li, M.A. Ismail, A. Aminuddin // Heliyon. – 2024. – Vol. 10, Issue 4. – Article e25627. https://doi.org/10.1016/j.heliyon.2024.e25627.

11. Concept for the Development of the Tourism Industry of the Republic of Kazakhstan for 2023-2029 [Electronic resource]. Available at: https://www.adilet.zan.kz/rus/docs/P2300000262 (date of access: 24.06.2025).

12. Turkish Tourism Promotion and Development Agency. Safe and Sustainable Tourism Program [Electronic resource]. Available at: - https://www.tga.gov.tr/en/safe-and-sustainabletourism/sustainable-tourism-program (date of access: 24.06.2025).

13. Creswell, J.W. Research Design: Qualitative, Quantitative, and Mixed Methods Approaches / J.W. Creswell, J.D. Creswell // Thousand Oaks, CA: SAGE Publications, 2022. – 320 p.

14. Official Tourism Statistics of the Republic of Kazakhstan [Electronic resource]. – 2024. Available at: https://www.stat.gov.kz/ (date of access: 24.06.2025).

15. Turkish Statistical Institute (TurkStat). Official tourism statistics for Turkey [Electronic resource]. – 2024. Available at: https://www.data.tuik.gov.tr/ (date of access: 24.06.2025).