Аграрлық білім: агроөнеркәсіптік кешенді кадрлармен қамтамасыз етудің заманауи тәсілдері

Аграрлық білім АӨК (Агроөнеркәсіптік кешен) кадрлармен қамтамасыз етуде маңызды рөл атқарады және мемлекеттің аграрлық саясатының басым бағыты болып табылады.

Мақсаты – аграрлық жоғары оқу орындарында оқытудың негізгі проблемаларын анықтау, білікті кадрлармен толықтыру және жаңарту, оларды шешу жолдарын белгілеу, халықты жұмыспен қамту көрсеткіштерін, аграрлық кәсіптерге қажеттіліктерді талдау.

Әдістері - талдау және синтездеу, абсолютті және салыстырмалы критерийлер, абстрактілілогикалық, экономикалық-статистикалық тұрғындардың жұмысқа орналасу деңгейін, жұмыспен қамтылған жұмыс істейтін жастардың санын, соңғы жылдардағы экономикалық қызмет түрлері бойынша орташа айлық жалақыны қарастыру кезінде. Зерттеудің эмпирикалық негізі Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігінің 2020-2024 жылдардағы Ұлттық статистика бюросының деректері болып табылады.

Нәтижелер - жалпы республика және аграрлық сектор бойынша еңбекпен қамтылғандардың серпіні көрсетілді, біліктілігі жоғары аграрлық бағыттағы мамандарға қажеттілік анықталды. Аграрлық салада жоғары білікті персоналды даярлау үшін жаңа технологиялар мен техниканы игеруге мүмкіндік беретін заманауи материалдық-техникалық жабдықталуы бар практикалық базаның болуы қажет.

Қорытындылар - Қазақстанда аграрлық білім алуға талапкерлерді тарту бойынша үлкен жұмыс жүргізіліп жатқанына қарамастан, мәселе әлі де өзекті, өткір және кеңінен талқылануда. Жастар атап өткендей, аграрлық мамандықтардың беделсіздігінің басты себептерінің бірі – өмір сапасының негізі болып табылатын табыстың төмендігі. Авторлар Агроөнеркәсіптік өндірісті инновациялық дамыту міндеттерін табысты шешу үшін зерттеушілер аграрлық оқу орнында оқу процесінде қазақстандық аграрлық экономиканың әлемдік деңгейге өтуін, елдің жаһандық азық-түлік нарығына ықпалының өсуін қамтамасыз ететін қажетті білім мен құзыреттерді, ғылымизерттеу қызметіне дағдыларды және ауыл шаруашылығында оң нәтижелерге қол жеткізуді алуға тиіс екенін атап өтті.

1. Таспенова, Г.А. Рынок труда Казахстан: проблема, статистика/ Г.А. Таспенова, Ж.К.Малгараева// Известия НАН РК.- 2019.- №6.-С.225-231.

2. Гизатова, А.И. Трудовые ресурсы казахстанского села / А.И.Гизатова, С.М.Есенгалиева, О.В.Черемухина // Проблемы агрорынка.-2023.-№3.-С.169-178.

3. Dhingra, S. Unemployment and labour market recovery policies / S. Dhingra, F. Kondirolli // Indian Economic Review.-2020.-Vol.57.- P.223-235.

4. Garrone, M. Jobs and agricultural policy: Impact of the common agricultural policy on EU agricultural employment / M.Garrone, D.Emmers, A.Olper // Food Policy.- 2019.-Vol.87.-P.1-21. https://doi.org/10.1016/j.foodpol.2019.101744 [in English].

5. Zhang, Weikun. The Rural Labor Transfer with Respect to the Development of Farmland Leasing Market: Evidence from Rural China /Weikun Zhang, Hanyuan Liang, Zhe Chen, Jun Zhang //Man and the Economy.-2021.-Vol. 8.-Issue 1.-P. 99-128.

6. Putsenteilo, P. The role of institutions in the development of agriculture / P. Putsenteilo, Y. Klapkiv, V. Karpenko, I. Gvozdecka// Bulgarian Journal of Agricultural Science.-2020.-Vol.- 26.- Issue 1.-P. 23-33.

7. Zhang, J. Digital technology access, labor market behavior, and income inequality in rural China / J. Zhang, M. Li //Heliyon.-2024.- Vol.10.-Issue 14.-33528.

8. Dashkova, E.S. Regional labour market: A method for research / E.S. Dashkova, N.V. Dorokhova //Journal of New Economy.-2023.- Vol. 24.-Issue 3.-P.119-135.

9. Lochner, B. Firm productivity, wages, and sorting / B. Lochner, B. Schultz // Journal of Labor Economics.-2024.-Vol.42.-Issue 1.-P.85-119.

10. Ал Aponte, M. Social Entrepreneurship and Economic Development: A Macro-Level Perspective / M. Ал Aponte, M. Alvarez, M. Lo-bato // Journal Social Business.- 2019.-Vol. 9.- P.141- 156.

11. Колосова, А.И. Влияние работы по профилю полученной специальности на заработную плату и удовлетворенность работой выпускников вузов / А.И. Колосова, В.Н. Рудаков, С.Ю. Рошин // Вопросы экономики.-2020.- №11.-С.113-132.

12. Мельник, А.Д. Измерение и оценка прекарной занятости выпускников вуза для рынка труда региона / А.Д Мельник, А.А. Тарасьев, Г.А. Агарков, В.С. Караваев // Экономика региона. -2024.-№20(4).-С.1268-1282.

13. Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігінің Ұлттық статистика бюросы [Электрондық ресурс].- 2024.- URL: https://www.stat.gov.kz. (қаралған күні: 14.03.2025).

14. «Кадр қажеттілігін талдау. Атамекен» Қазақстан Республикасының Ұлттық кәсіпкер лер палатасы, 2024.-188 с.

15. Нуржанова Г.И. Специфика занятости в сельских районах Казахстана / Г.И. Нуржанова, Г.К. Сапарова, Г.К. Байбашева // Проблемы агрорынка.-2023.-№4.-С.211-219.

16. Булхаирова, Ж.С. Молодежная безработица в сельской местности / Ж.С.Булхаирова, Г.А.Саймагамбетова, Ж.Таскинбайкызы // Проблемы агрорынка.-2020.-№1.-С.172-178.

17. Абдильдинова, Н.Е. Социальное предпринимательство как альтернативная форма занятости в сельской местности / Н.Е. Абдильдинова // Проблемы агрорынка. -2024.- №2.-С.248-257.