Агроөнеркәсіптік кешеннің тұрақты дамуы: басқару стратегиясы

Мақсаты - экономикалық жүйелердің әлеуетін арттыру қарқыны мен табиғи ресурстарды қарқынды пайдалану арқылы көбею процестерін қамтамасыз ету мүмкіндігі, сондай-ақ экологиялық апаттар қаупі арасындағы сәйкессіздік мәселелері көрсетілген.

Әдістері - макроэкономикалық өсу факторларын анықтаудағы стратегиялық менеджмент, жүйелі тәсіл негізінде агроөнеркәсіптік кешеннің бәсекеге қабілеттілігін басқарудың әлеуметтік-экономикалық тетігі қарастырылған.

Нәтижелері - зерттеу барысында осы саладағы көрсеткіштердің мониторингімен байланысты агроөнеркәсіптік өндірісті тұрақтандыру мақсатында бірінші кезектегі бастамаларға жеткіліксіз назар аударылған, бұл осындай қайшылықтарды жоюға бағытталған жаңа модельдерді іздеу қажеттілігін туғызды. Соңғы екі онжылдықта Қазақстанда тұрақты прогреске, халықаралық, ұлттық және өңірлік деңгейлердегі аграрлық сектордағы инновациялық өзгерістерге бағытталған бірқатар бағдарламалар іске асырылған.

Қорытынды - авторлар республика экономикасын құрудың кешенді экономикалық, әлеуметтік және экологиялық мақсаттарына қол жеткізу үшін қолданыстағы тәуекелдерді қысқарту жөніндегі ұзақ мерзімді және тактикалық жоспарлар мен шараларды әзірлеу негізінде Қазақстан Республикасының орнықты дамуға көшуінің қолданыстағы тұжырымдамасын түзету қажет деп санайды. Мақсатты көрсеткіштердің тепетеңдігі белгілі бір элементтердің өзара әрекеттесу шарттарын ескере отырып мүмкін болады: ауылшаруашылық қызметін жүргізу және экологиялық нормаларды орындау; әлеуметтік құрамдас бөлікті ынталандыру және тұтынушылардың экологиялық тауарларға деген сұранысын қалыптастыру; қоршаған ортаға және ауылдық аумақтарға зиянды әсерді азайту; АӨК субъектілерінің кірістілігін арттыру және жұмыспен қамтылған халықтың деңгейін арттыру; агроазық-түлік өнімдерін өткізу нарықтарын кеңейту маңызды. Азық-түлік өнімдерінің отандық экспортын қолдау үшін қайта өңдеу және сақтау қуатын жаңғыртып, арттырып қана қоймай, жылжымалы көлік құрамын, логистикалық схемаларды жаңарту үшін шаралар қабылдау қажет. Алынған нәтижелерді цифрландыру жағдайында ауыл шаруашылығын трансформациялау процесінің барлық қатысушылары пайдалана алады.

1. Kluczniok, K. Relations between socioeconomic risk factors, home learning environment and children’s language competencies: Findings from a German study / K. Kluczniok, M. Mudiappa // European Educational Research Journal.– 2019.– Т.18.– No1.– P.85–104. https://doi.org/10.1177/1474904118790854

2. Anselmann, C. Summary, Economic Policy Outlook, and Conclusion / C. Anselmann // Secular Stagnation Theories: A Historical and Contemporary Analysis with a Focus on the Distribution of Income.- Люксембург:Shpringer, 2020. – P.253–277. https://doi.org/10.1007/978-3-030-41087-2_10

3. Tam, V.W.Y. A review on international ecological legislation on energy consumption: greenhouse gas emission management / V.W.Y Tam, K.N. Le, C.N.N. Tran, I.M.C. S. Illankoon // International Journal of Construction Management. -2021.-Vol.21.- Issue 6.-P.631–647.

4. Hussain, S. Science, Technology, and Novelty for Sustainable Development Goals: Perspectives and Challenges from Environment, Ecology, and Human Society in a Changing World / S. Hussain, Sh. Sharma, R. Ch. Sobti, A.N. Singh // Role of Science and Technology for Sustainable Future.- 2024.- Vol.1.-P. 3-21. https://doi.org/10.1007/978-981-97-5177-8

5. Smith, K. (2023). Environmental Hazards: Assessing Risk and Reducing Disaster / K. Smith, C.J. Fearnley, D. Dixon, D.K. Bird, I. Kelman // Routledge, 2023. - 619 p. https://doi.org/10.4324/9781351261647

6. Avagyan, A.B. Theory of Bioenergy Accumulation and Transformation: Application to Evolution, Energy, Sustainable Development, Climate Change, Manufacturing, Agriculture, Military Activity and Pandemic Challenges / A.B. Avagyan //Athens Journal of Sciences.- 2021.- Vol. 8.- Issue1.- P. 57-80. https://doi.org/10.30958/ajs.8-1-4

7. Mensah, J. Sustainable development: Meaning, history, principles, pillars, and implications for human action: Literature review / J. Mensah // Cogent Social Sciences.- 2019.- Article 1653531. https://doi.org/10.1080/23311886.2019.1653531

8. Francesco, F. The monitoring and evaluation challenges of the sustainable development goals: An assessment in three European countries / F.Francesco, V. Pattyn, H.Salamon // Sustainable Development.- 2024.- Vol. 32.-No 3.- P. 1913-1924. https://doi.org/10.1002/sd.2759

9. Awan, H. S. United Nations Development Programme (UNDP) and Women Empowerment / H.S. Awan, R.D. Nisar, T.A. Chaudry// Turkish Online Journal of Qualitative Inquiry. – 2021. – Vol. 12.– No 9. – P. 8351-8359.

10. Durmanov, A. Mechanism to ensure sustainable development of enterprises in the information space / A. Durmanov, V. Bartosova, S. Drobyazko, O Melnyk, V.Fillipov // Entrepreneurship and Sustainability. – 2019. – Issue 7(2). – P.1377-1386. https://doi.org/10.9770/jesi.2019.7.2(40)

11. Xie, H. How the SDGs are implemented in China. A comparative study based on the perspective of policy instruments / H.Xie, J. Wen, Y.Choi // Journal of cleaner production. – 2021. – Vol. 291. – Article 125937. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2021.125937

12. Қазақстан Республикасының «Қазақстан-2025» жылға дейінгі Стратегиялық даму жоспары / Қазақстан Республикасы [Электрондық ресурс].-2025.-URL: http://www.adilet.zan.kz/kaz/docs (қаралған күні: 13.12.2024).

13. Молдашев, А.Б. Проблемы устойчивого функционирования продовольственной системы Республики Казахстан / А.Б. Молдашев, Г.А.Никитина // Проблемы агрорынка. – 2019. – № 2. – С.11–19.

14. «Қазақстан Республикасының агроөнеркәсіптік кешенін дамытудың 2021-2030 жылдарға арналған тұжырымдамасы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2024 жылғы 28 ақпандағы № 132 [Электрондық ресурс].- 2024. - URL: https://www.adilet.zan.kz/kaz/docs/P2100000960 (қаралған күні: 12.12.2024).

15. Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігінің ұлттық статистика бюросы [Электрондық ресурс].- 2024.- URL:https://www.old.stat.gov.kz/edition/publication/collection (қаралған күні: 22.12.2024).