ӚК үшін экономикалық бейіндегі кадрларды даярлау кезіндегі сертификаттау мәселелері

Мақсаты – «сертификаттау» терминін түсіндіретін әдеби дереккӛздерді талдау, аграрлық ЖОО түлектерінің кәсіби ӛсуі мен мансабына бағытталған ұсыныстарды әзірлеу.

Әдістері - салыстыру, салыстыру, жалпылау.

Нәтижелері – «сертификаттау» ұғымының мәні ашылады. Бұл үдерістің Қазақстан университеттерінің студенттері үшін республикадағы аграрлық экономиканы дамыту мүддесінде еңбек нарығының қажеттіліктерін қанағаттандыруға бағдарланған бәсекелестік ортаны қалыптастырумен сипатталатын қазіргі жағдайдағы экономикалық бағыттылық, интернационалдандыру, трансформация және автономия сияқты қағидаттарды ескеретін рӛлі кӛрсетілген. Тиісті мемлекеттік құжаттарда (тұжырымдамалар, ережелер және т.б.) белгіленген осы саладағы сертификаттауды ұйымдастыруға байланысты негізгі талаптары мен үрдістері берілген. М.Қозыбаев атындағы Солтүстік Қазақстан университетінің мысалы қарастырылған, онда студенттерді 1С бағдарламалық ӛнімдеріне оқыту үшін Сертификаттау оқу орталығы ашылған, бухгалтерлік есеп (ауылшаруашылық кәсіпорындарында бухгалтерлік есептілікті жүргізу) саласындағы цифрлық құзыреттіліктерді қолдану негізінде экономикалық білім беру бағдарламалары түлектерінің жұмысқа орналасу мүмкіндіктері мен жоғарылау перспективалары одан әрі кеңейтіледі. Бұл пәндерді игеру берік білімді қамтамасыз етеді және студенттерге біліктілік емтиханын сәтті тапсыруға, содан кейін «1С: Кәсіби маман» сертификатын алуға мүмкіндік береді. Орталықтың жұмыс статистикасы, аграрлық сектор кәсіпорындарында сертификаттар мен жұмыс орындарын алған оқытылған студенттер саны ұсынылған. Авторлар сертификаттау кез-келген университеттің маңызды бағыттарының бірі болып табылады, бұл жас маманға жұмыс орындарының аграрлық нарығында тиімді және табысты болуға кӛмектеседі.

Қорытындылар - бейресми білім негізінде алынған білімді игеру экономиканың түрлі салаларында жұмысқа орналасу кезінде 3L тұжырымдамасын тиімді іске асыруға, бәсекеге қабілетті кадрлармен қамтамасыз етуге ықпал етеді.

1. Wenqi, Duan. Agricultural certification, market access and rural economic growth: Evidence from poverty-stricken counties in China / Duan Wenqi, Jiang Mingming, Qi Jianhong // Economic analysis and policy. – 2024.- Vol. 81. - P.99-114.

2. Francisco, d'Albertas. Agricultural certifyca-tion as a complementary tool for environmental law compliance / d'Albertas Francisco, Ruggiero Patricia, Fernando Luis, Pinto Guedes, Sparovek Gerd, Metzger Jean Paul // Biological Conservation.– 2023. –Vo. 277. – P.119-135.

3. Земляной, К.Г. Метрология, стандартизация и сертификация: учебное пособие / К.Г. Земляной, А.Э. Глызина. – Екатеринбург: Уральский Федеральный университет, 2022. – 235 с.

4. Borrello, M. Agricultural landscape certification as a market-driven tool to reward the provisioning of cultural ecosystem services / M. Borrello, L. Cecchini, R. Vecchio, F. Caracciolo, L. Cembalo, B.Torquati // Ecological Economics. – 2022. –Vol. 193. – P.51-66.

5. Бастаубаева, Ш.О. Методы нефинансового стимулирования органического земледелия / Ш.О Бастаубаева, В.В. Григорук, Н.Д. Слямова // Проблемы агрорынка. – 2023. - №3.- С.159-168.

6. Hideyuki, Kubo. The effect of agricultural certification schemes on biodiversity loss in the tropics / Kubo Hideyuki, Darmawan Arief, André Hendarto, Mader Derek // Biological Conservation. – 2021. –Vol. 261. – P.128-142.

7. Solhee, Kim. Statistical inference method for Korean low-carbon certificate criteria of agricultural products to reflect uncertain conditions / Kim Solhee, Suh Kyo // Journal of Cleaner Production. – 2023. –Vol. 398. – P. 51-69.

8. Айсаутов, Д.М. Офис управление проектами в устранении барьеров в региональной торговле на примере импорта молочных продуктов из Кыргызстана / Д.М. Айсаутов // Проблемы агрорынка.-2022.- №2.- С.202-211.

9. Ибыжанова, А.Д. Экспорт продукции аграрного сектора Западно-Казахстанской области: тенденции, целевые ориентиры / А.Д. Ибыжанова, Э.А. Рустенова, А.К. Джакупова // Проблемы агрорынка. – 2021. - №4.- С.78-87.

10. Siaw, D. Rethinking the near collapse of certification programmes in commodity value chains: A temporal myopia perspective / D. Siaw, D. Sarpong, D. Botchie, G. Ofosu // Journal of Rural Studies.– 2023.– Vol.103. -P. 18-39.

11. Mills, F. An online RCT on behavioral expectations effects of COVID-19 certification policies in England / F. Mills, H. Carter, L. Benny, M. Barnard, C. Symons // Vaccine: X. – 2023.- Vol.15.- P.2-11.

12. Zheng, Y. Predicting Foodborne Disease Outbreaks with Food Safety Certifications: Econometric and Machine Learning Analyses / Y. Zheng, A. Gracia, L. Hu // Journal of Food Protection.– 2023.- Vol.86.- Issue 9.-P.1-7.

13. Концепция развития высшего образования и науки в Республике Казахстан на 2023-2029 годы, утвержденной Постановлением Правительства Республики Казахстан (№248 от 28 марта 2023 года) [Электронный ресурс]. – 2023.-URL:https://www.adilet.zan.kz/rus/docs/P2300000248#z126 (дата обращения: 10.04.2024).

14. Официальный сайт on-line платформы COURSERA [Электронный ресурс].– 2024. - URL: https://www.coursera.org (дата обращения: 07.04.2024).

15. Нурбек С. Министерство науки и высшего образования Республики Казахстан уделяет первостепенное значение модернизации региональных вузов. Официальный информационный ресурс Премьер-Министра Республики Казахстан [Электронный ресурс]. – 2023.- URL: https://www.primeminister.kz/ru/news/reviews/mon-rk-udelyaet-pervostepennoeznachenie-modernizacii-regionalnyh-vuzov-s-nurbek-3192636 (дата обращения: 10.04.2024).