Ішкі көші-қон және оның Қазақстанның ауылдық аумақтарының әлеуметтік инфрақұрылымын дамытуға әсері

Экономиканың нақты секторының жұмыс істеу ерекшеліктері ауылдық аумақтардың тұрақты әлеуетімен байланысты. Сондықтан мемлекеттің стратегиялық бағыттарының бірі – демографиялық мәселелерді шешу, ауыл тұрғындары үшін қажетті объектілер мен жағдайларды оңтайландыру арқылы ауыл халқының табыс деңгейін арттыру. Мақсаты – ӛңірлердің демографиялық және ішкі кӛші-қонының жай-күйін талдау, ауыл тұрғындарының табыстылығын реттеу шараларын кӛрсету. Әдістері – экономикалық-статистикалық, аналитикалық, логикалық, салалық ақпараттық, кәсіпорындардың есептілігі. Нәтижелері – тұрақты ӛңірлік даму үшін ауылдық жерлерді әлеуметтік-инженерлік инфрақұрылыммен қамтамасыз етудегі қалыптасқан жағдай зерделенген. Инфрақұрылымның ескіруі, ӛмір сапасының тӛмендігі, жалақы әсерінен ішкі кӛші-қон және демографиялық асқынулардың себептері ғылыми негізделген. Зерттеулер жүргізілген және 2016 жылдан 2021 жылға дейін елдегі қартаю индексіне баға берілген. Солтүстік облыстардағы (Солтүстік Қазақстан, Қостанай, Шығыс Қазақстан) демография және кӛші-қон мәселелерінің ӛзектілігі белгіленген. Қорытындылар – ішкі кӛші–қон, урбанизация, қартаю процестері, ауыл мен қаланың әлеуметтік саласында қызмет кӛрсетудің әртүрлі дәрежесіне, әл-ауқат кӛрсеткішіне, ауыл халқының табысын орташа жалақыдан екі есеге дейін қысқартуға байланысты Қазақстанның кӛптеген ӛңірлерінде кадрлар тапшылығы - тез арада шешуді талап ететін бірінші кезектегі міндеттер. АЕМ мен қалалық агломерациялардың оңтайлы кеңістіктік үйлесіміне қол жеткізу, ауылдық және қалалық аймақтардың ӛлшемдерін белгілеу бойынша ұсыныстар әзірленген. Авторлар мемлекеттік кӛші-қон саясатын оңтайландыру қажет екенін атап ӛткен. Қала тұрғындарын аграрлық аудандарға кері кӛшіру процесін ынталандыру маңызды. Бұл үшін тартымды жұмыс орындарын, мансаптық ӛсу мүмкіндіктерін және жоғары табыс алу маңызды.

1. Ousmane Badiane. Sustainable development requires global awareness and local action [Electronic resource].-2022.- URL: https://www.dandc.eu/en/article/revitalising-rural-areasmeans-improving-infrastructure-and-boosting-peop-les-opportunities (дата обращения: 10.09.2022).

2. Женсхан, Д., Рустембаев Б.Е., Нукешева А.Ж. Ауылдық аумақтардың әлеуметтік және инженерлік инфрақұрылымы: Қазақстанның ауыл халқының әл-ауқатын жаңартуға және жақсартуға бағдарлану / Д. Женсхан, Б.Е. Рустембаев, А.Ж. Нукешева // Проблемы агрорынка.- 2022.- №3. - Б. 184 -191.

3. UN World Social Report 2021 Reconsidering Rural Development [Electronic resource].- 2022. - URL: https://www.un.org/en/desa/world-social-report-2021 (date of access: 12.09.2022).

4. Khan, H., Li, U., Jiang, J., AsifKhan, M. Impact of infrastructure on economic growth in South Asia: evidence from pooled mean group estimation [Eltctronic resource].- 2020. - URL: https://www.un.org/en/desa/world-social-report-2021 (date of access: 12.09.2022).

5. Женсхан, Д. Қазақстанның ауылдық аудандарының әлеуметтік-экономикалық дамуы / Д.Женсхан, Ш.Е. Альпеисова // Проблемы агрорынка.-2021.- №1.- Б. 147-154.

6. Об утверждении Государственной программы развития регионов на 2020-2025 годы (2019): Постановление Правительства Республики Казахстан. № 990 [Электронный ресурс].- 2022. - URL: https://www.adilet.zan.kz/rus/docs/P1900000990 (дата обращения: 14.09.2022).

7. Концепции развития агропромышленного комплекса Республики Казахстан на 2021–2030 годы [Электронный ресурс].- 2022.-URL: https://www.adilet.zan.kz/rus/docs/P2100000960 (дата обращения: 12.09.2022).

8. EY Global Financial Accounting and Advisory Services (FAAS) corporate reporting survey, 2018 [Electronic resource].-2018.-URL: https://www.assets.ey.com/content/dam/eysites/ey-com/ (https://www.un.org/en/desa/world-social-report-2021 (date of access: 17.09.2022).

9. Результаты исследований НТБ № BR 10764919 под руководством О.А. Алипбеки. Официальный сайт Акимата Аулиекольского района Костанайской области [Электронный ресурс].-2022.-URL: https://www.gov.kz/memleket/entities/kostanai-auliekol-audany-akimat/activities/directions?lang=ru (дата обращения: 22.09.2022).

10. Қaзaқстaн Республикaсының Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі Ұлттық Стaтистикa бюросының мәлiметтерi [Электрондық ресурс].-2022.- URL: https://www.stat.gov.kz (қаралған күні: 20.07.2022).

11. Попова, С.А. Типология сельских территорий по уровню развития инженерной инфраструктуры / С.А. Попова, Е.Е. Смотрова, Е.А. Колпакова// Интеллект. Инновации. Инвестиции.-2020.-№6.- С. 69-78.

12. Нигметов, К.К. Проблемы развития сельских территорий [Электронный ресурс].- 2022. - URL: https://www.economy.kz/ru/Novosti_instituta/id=4348 (дата обращения: 12.06.2022).

13. Тлеубердинова, А.Т. Анализ обеспеченности транспортной инфраструктурой сельских районов Республики Казахстан / А.Т. Тлеубердинова, В.Б. Кулик., К.В. Кулик // Вестник университета «Туран». - 2021.-№ 3(83).-С. 103-111.