Қазақстан мен Алматы облысының агроөнеркәсіптік кешеніндегі ауыл шаруашылығы кооперациясының проблемалық мәселелерін зерттеу

Мақсаты – Алматы облысының қазіргі жағдайын талдау және Қазақстан АӨК-сінде шаруашылық жүргізудің шағын нысандарын кооперациялаудың дамуын тежейтін негізгі себептерді анықтау. Ауыл шаруашылығы тауар өндірушілерінің өз мүдделерін қорғау, жерді, техниканы, жабдықтарды бірлесіп пайдалану және өндірістің негізгі құралдарымен қамтамасыз ету үшін күш-жігерін біріктіру өзекті болып табылады.

Әдістері – аналитикалық, экономикалық-статистикалық, монографиялық, есептеу-құрылымдық.

Нәтижелер – республикадағы және Алматы облысындағы ауыл шаруашылығы кооперативтерінің қазіргі жай-күйіне, олардың даму үрдістеріне бағалау жүргізілген. Республиканың облыстары мен Алматы облысының аудандары бойынша олардың санының өсу және қысқару серпіні ұсынылған. Сондай-ақ, 2017 жылдан бастап 2021 жылға дейін мал басының саны, ауыл шаруашылығы өнімдерін өндіру көлемі көрсетілген. Олардың дамуын тежейтін негізгі себептер зерделенген, ауыл шаруашылығы кооперативтерін нығайтудың әлеуетті мүмкіндіктері мен басым бағыттары айқындалған.

Қортынды – алынған мәліметтер негізінде ауыл шаруашылығы мен жалпы АӨК проблемаларын шешу негізделеді. Қажетті шаралардың қатарына ұсақ шаруа, фермер және үй шаруашылықтарын біріктіруді қосамыз, бұл ауыл шаруашылығының жер, өндірістік, еңбек және басқа да ресурстарын тиімді пайдалануға ықпал ететін болады. Сондай-ақ ауылда инфрақұрылымды, өнімді «алаңнан сөреге дейін» жылжыту жүйесін дамыту маңызды. Шаруашылық жүргізудің шағын нысандарын кооперациялаудың ерекше рөлі ауыл халқының табысын арттыру перспективаларына негізделеді, бұл мемлекеттің әлеуметтік-экономикалық саясатының басымдығы және ҚР АӨК дамыту жөніндегі 2021-2025 жылдарға арналған ұлттық жобаның міндеттерінің бірі болып табылады.

1. ҚР Президентінің 02.09.2019. «Сындарлы қоғамдық диалог – Қазақстанның тұрақтылығы мен өркендеуінің негізі» атты Жолдауы [Электрондық ресурс] // Қазақстан Республикасы Президентінің ресми сайты. - Кіру режимі: www.akorda.kz/ru/addresses/addresses_of_president/poslanie- glavy-gosudarstva-kasym-zhomarta-tokaeva-narodu-kazahstana (өтініш беру күні 18.09.2019 ж.).

2. О деятельности сельскохозяйственных кооперативов в Республике Казахстан за 2017-2021гг., Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан. [Электронный ресурс] - Режим доступа: https://stat.gov.kz/official/industry/14/statistic/5 (дата обращения от 18.01.2022).

3. О деятельности сельскохозяйственных кооперативов в Алматинской области за 2017-2021гг., Департамент статистики Алматинской области [Электронный ресурс] - Режим доступа: https://stat.gov.kz/region/250502/statistical_information/industry/1914 (дата обращения от 18.01.2022).

4. Об утверждении Правил субсидирования по возмещению части расходов, понесенных субъектом агропромышленного комплекса, при инвестиционных вложениях от 1 февраля 2017 №48 (дата обращения от 18.09.2019) [Электронный ресурс] // Әділет. - Информационно-правовая система нормативных правовых актов Республики Казахстан. [Электронный ресурс] - Режим доступа: http://adilet.zan.kz/rus/docs/V1700014813 (дата обращения от 18.09.2019).

5. Monitoring development of agricultural cooperatives in Kazakhstan. http://www.oecd.org/eurasia/competitiveness-programme/central-аsia/ Kazakhstan- Monitoring-Agricultural-Cooperatives-2019-RUS.pdf.

6. Акимбекова Г.У., Баймуханов А.Б., Каскабаев У.Р. Объединение фермеров в сельхозкооперативы с целью эффективного использования земельных, водных и других ресурсов села // Проблемы агрорынка №4 октябрь-декабрь 2021г.С.-185-189.

7. Қазақстан Республикасының 29.10. 2015 №372-VЗ «Ауыл шаруашылығы кооперативтері туралы» Заңы [Электрондық ресурс] // ҚР Ауыл шаруашылығы министрлігінің ресми сайты. - Кіру режимі: http://www.mgov.kz/document/5769(өтініш берукүні 18.09.2019).

8. Кооперативная система Райффайзен в Германии [Электронный ресурс] – Режим доступа: https://www.dgrv.de/der-verband/ (дата обращения от 18.01.2022).

9. Қазақстан Республикасының агроөнеркәсіптік кешенін дамытудың 2017–2021 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы [Электрондық ресурс] - қол жеткізу режимі: https://adilet.zan.kz/rus/docs/P1800000423 (өтініш беру күні 20.01.2022.).

10. ҚР АӨК дамыту жөніндегі 2021-2025 жылдарға арналған ұлттық жоба [Электрондық ресурс].- 2021.- http://online.zakon.kz/Document/?doc_id=35411581 (жүгінген күні 18.01.2022).

11. Қазақстан Республикасының Президенті Қ.-Ж.К. Тоқаевтың 11.05.2020 жылғы үндеуі [Электрондық ресурс]. -2021.-https://www.akorda.kz/ru/speeches/internal_political_affairs/ in_speeches_and_addresses/vystuplenieglavy-gosudarstva-na-zaklyuchitelnom-zasedanii-gosudarstvennoi-komissii-po-chrezvychainomu-polozheniyu (Байланыс күні 18.01.2022.).