Ауылдық жерлердегі экологиялық қауіпсіздік көрсеткіштерін бағалау

Мақалада аграрлық секторда табиғи ресурстарды пайдалануға сандық бағалау жүргізудің ерекшеліктері көрсетілген, бейімделу және олардың салдарын жұмсарту сценарийлерін әзірлеу мақсатында қоршаған ортаға әсер ету факторлары анықталған. Бұл жер ресурстарын ұтымды пайдалануға мүмкіндік беретін ауыл шаруашылығындағы экологиялық тұрақты дамудың балама нұсқасы.

Зерттеудің мақсаты – ауыл шаруашылығының қоршаған орта компоненттеріне, атап айтқанда атмосфераға, гидросфераға және жер ресурстарына әсерін бағалау өлшемдерін анықтау. Ауылшаруашылық өнімдерін өндіруде кәсіпорынның жұмысын жан-жақты бағалау үшін экономикалық талдау, салыстыру, синтез, ыдырау әдістері қолданылған. Осы тақырып бойынша жұмыс барысында келесі нәтижелер алынған: агроөнеркәсіптік кешен жұмысының қоршаған ортаға әсерін бағалау жүргізілген. Жер ресурстарына әсер ету дәрежесін анықтаудың қолданыстағы әдістемелеріне сәйкес топырақ бонитетінің баллына дейін және одан кейін есептеу жүргізілген. Атмосфераға және су ресурстарына антропогендік қысымды бағалау баламалы көрсеткіштерге сәйкес жүзеге асырылған. Алынған нәтижелер негізінде авторлар ауыл шаруашылығы өндірісі кезеңдерінің қоршаған ортаға әсерін сипаттайтын деректерді анықтау бойынша ұсыныстар мен қортындылар ұсынылған. Есептеу нәтижелері ауылшаруашылық өндірісіндегі экологиялық қауіпсіздік деңгейін болжауға және бағалауға мүмкіндік береді.

1. Экологический кодекс Республики Казахстан /Кодекс Республики Казахстан от 2 января 2021 года № 400-VI. [Электронный ресурс].2021.URL:https://https://adilet.zan.kz/kaz/docs/K2100000400 (дата обращения: 12.12.2021).

2. Постановление Правительства Республики Казахстан от 28 октября 2021 года № 775 "Об утверждении Правил разработки, применения, мониторинга и пересмотра справочников по наилучшей доступной технике". [Электронныйресурс].2021.URL:https://primeminister.kz/kz/decisions/28102021-775 (дата обращения: 08.11.2021)

3. FAO, 2017. Global livestock environmental assessment model. Model description. Availableat: http://www.fao.org/fileadmin/user_upload/gleam/docs/GLEAM_2.0_Model_description. pdf (accessed 10.12.2021).

4. Брюханов А. Ю. Результаты агроэкологических исследований в рамках европейских программ сотрудничества /А. Ю.Брюханов, Д. А.Максимов, И. А. Субботин, Э. В.Васильев, Е.В. Шалавина //Технологии и технические средства механизированного производства продукции растениеводства и животноводства. - 2019. № 1 (98). - С. 236–247.

5. Шалавина Е.В. Методический подход к определению критериев оценки негативного воздействия животноводческого комплекса на окружающую среду /Е.В. Шалавина, Э. В. Васильев, И. А. Фрейдкин, Р.А. Уваров, Н. С. Обломкова //Технологии и технические средства механизированного производства продукции растениеводства и животноводства. - 2019. № 2(99). - С.260-269.

6. Орынбеков М.О состоянии бонитировки почв в Республике Казахстан//Сейфуллинские чтения – 13: сохраняя традиции, создавая будущее: материалы Респуб. науч.-теор. конф., Астана, Казахстан, 2017.-Астана, 2017. – С.293-297.

7. Востокова Л.Б. Бониторовка почв/Л.Б. Востокова, И.В. Якушевская.- Москва: Московский гос.унивеситет,1979. – 102 с.

8. Фоновая справка. [Электронный ресурс].-2021.URL:https://www.kazhydromet.kz/ru/enquiry (дата обращения: 16.11.2021.).

9. Методика расчета выбросов и поглощений парниковых газов приказа министра экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан от 13 сентября 2021 года № 371. [Электронный ресурс].-2021.- URL:https://adilet.zan.kz/kaz/docs/V2100024383/info(дата обращения: 10.12.2021).

10. ГОСТ Р ИСО 14040–2010 Экологический менеджмент. Оценка жизненного цикла. Принципы и структура [Электронный ресурс]. -2010. -URL:http://docs.cntd.ru/document/1200077762 (дата обращения 15.12.2021г.).