Қазақстан Республикасындағы құс шаруашылығының кішісаласы және жемшөп дақылдарын өндіру: даму бағыттары мен перспективалары

Мақсаты – құс шаруашылығын дамытуға әсер ететін негізгі факторлардың бірі ретінде Қазақстанда азық базасын дамыту проблемаларының спектрін талдау және белгілеу.

Әдістері – мақалада графикалық және жалпы ғылыми талдау әдістері, соның ішінде аналитикалық және статистикалық әдістер қолданылды. Талдау әдісі аясында Қазақстанның облыстары бойынша құс шаруашылығы кіші саласы мен жемшөп базаларының дамуына талдау жасалған. Статистикалық әдістің көмегімен республиканың облыстары бөлінісінде егіс алқаптарына, құс басының санына шолу жүргізілген. Зерттеудің негізгі көздері елдің құс шаруашылығын дамыту бойынша статистикалық және эмпирикалық деректер болды.

Нәтижелер – статистикалық талдаудың индекстік әдісін қолдану жолымен құстардың физикалық басының бірлігіне азықтық базаның жұмсалуын есептеу жасалған, құс шаруашылығы кіші саласының азықтық базамен қамтамасыз етілуіне динамикада талдау жүргізілген, егіс азықтық алқаптарды кеңейтудің басым мүмкіндіктеріне ие Қазақстанның облыстары анықталған. Жемшөп дақылдарының құрылымына талдау жасалған. Егіс алқаптарының көп бөлігі жемдік жүгеріге, ең аз бөлігі бақша дақылдарына тиесілі. Дәнді дақылдарға арналған жемшөп алқаптары 12 815 га, жемдік бұршақ дақылдары – шамамен 8 224 га, жемдік тамыр дақылдары-шамамен 4603 га және сүрлем - шамамен 9 173 га құрады. Жемшөп дақылдары көлемінің серпініне, мал мен құс басының санына жүргізілген талдау дайын азыққа ішкі қажеттіліктің қалыптасуына мал мен құс басының өсуі тікелей әсер ететіндігін көрсетеді.

Қортынды - құс шаруашылығы өнімдерін өндіру көлемін, жемшөп дақылдары үшін егіс алқаптарын ұлғайту бойынша ұсыныстар әзірленген. Мемлекеттік арнайы инвестициялық жобада құс шаруашылығы кіші саласы шығыстарының бір бөлігін (20%), оның ішінде құрама жем зауыттарын салу/кеңейту; жаңадан тоңазытылған ет өндіру жөніндегі құс фабрикаларын кеңейту; құс етін қайта өңдеу, дайындау, тасымалдау жөніндегі кәсіпорындарды құру және кеңейту мүмкіндігін көздеу қажет.

1. Gutzler, C. Agricultural land use changes–a scenario-based sustainability impact assessment for Brandenburg, Germany / C. Gutzler // Ecological indicators. — 2015. — Vol. 48. — PP. 505–517.

2. Davis, K.F. Meeting future food demand with current agricultural resources / K.F. Davis // Global Environmental Change. — 2016. — Vol. 39. — PP. 125–132.

3. De Olde, E.M. Assessing sustainability at farm-level: Lessons learned from a comparison of tools in practice / E.M. De Olde // Ecological Indicators. — 2016. — Vol. 66. — PP. 391–404.

4. Steven G., Pratt M.D. “Super Healthy Living” [Электрондық ресурс] - 2018. - URL://http:www. superhealthyliving.com/superfoods (дата обращения: 21.06.2021).

5. Попов, Н.А. Экономика сельского хозяйства / Н.А.Попов. – М: "Экмос", 2017. - 352 с.

6. Mogaji, K.A. Regional prediction of groundwater potential mapping in a multifaceted geology terrain using GIS-based Dempster–Shafer model / K.A. Mogaji, H.S. Lim, K. Abdullah // Arabian Journal of Geosciences. -2015. - Vol. 8. - № 5. - PP. 3235–3258.

7. Minviel, J.J. Effect of public subsidies on farm technical efficiency: a meta-analysis of empirical results / J.J. Minviel, L. Latruffe // Applied Economics. — 2017. — Vol. 49. - №. 2. - PP. 213–226.

8. Абдикадирова, А.А., Дулатбекова Ж.А., Кушенова М.Ш. Производственные инфраструктурные объединения в агропромышленном комплексе / А.А. Абдикадирова, Ж.А. Дулатбекова, М.Ш. Кушенова //Проблемы агрорынка. -2020. -№4.-С.118-124. https://doi.org/10.46666/2020-4-2708-9991.14

9. Азретбергенова, Г.Ж., Сыздықова А.О., Бимендеев Б.Б. Повышение экономической эффективности аграрного сектора в регионах Казахстана / Г.Ж. Азретбергенова, А.О. Сыздықова, Б.Б. Бимендеев //Проблемы агрорынка. – 2020. №2. – С.75-81.

10. Сайт Национального статистического бюро Агентства РК по стратегическому планированию и реформам [Электронный ресурс] - 2021. – URL:https://stat.gov.kz/official/dynamic (дата обращения: 24.06.2021).

11. Кожабаева, С., Бактымбет, А. Птицеводство Казахстана: проблемы и пути их решения / С. Кожабаева, А. Бактымбет //Проблемы агрорынка. – 2021. №1. – С.115-121. https://doi.org/10.46666/2021-1-2708-9991.14