ТАМАҚТАНУ: ШЫНДЫҒЫ МЕН КЕЛЕШЕГІ

Ел халқының тамақтану көрсеткіштері халықтың денсаулығын айқындайтын оның өмір сүру сапасының маңызды құрамдас бөлігі болып табылады. Басым маңызы бар тәуекел факторларының қатарында ұтымды тамақтануға, оның құрылымына елеулі орын беріледі. Дәл осы дұрыс тамақтану аурудың алдын алуға, жұмысқа қабілеттіліктің артуына ықпал етеді және қоршаған ортаға барабар бейімделу үшін жағдай жасайды. Аталған мәселенің өзектілігі оның жаһандық сипатымен, халықаралық ұйымдардың ілтипатымен расталады. Мақалада «тамақтану,тағам өнімдерін тұтыну, оның түрлері: толыққанды, толық емес, жеткілікті» деген түсініктер мағынасы ашылған. Қазақстанда азық-түлікпен қамтамасыз етудің сипатын анықтайтын өлшемдер қарастырылған: болуы, қол жетімділігі, жеткіліктілігі. Табысы күнкөріс деңгейінен жоғары және төмен топтар бойынша елде және өңірлерде негізгі тамақ өнімдерін тұтынуға талдау жүргізілген,оларды қала және ауыл тұрғындарының тұтынуында ауытқулар, оларды децильді топтардың, он сегіз жасқа дейінгі балалары бар үй шаруашылықтарының пайдалануындағы айырмашылықтар анықталған. Қоректену құнарлылығының энергетикалық құндылығы мен құрылымы негізделген, тамақтану рационына әсер ететін себептер, факторлар қарастырылған және талданған. Жан басына шаққандағы ақшалай табыстар бойынша азық-түлік бағасы мен сатып алу қабілеті талданған. Азық-түлікті сатып алуға арналған шығыстар деңгейі көрсетілген, өнім өндіруді қамтамасыз ететін оның өндірушілердің деректері ұсынылған. Халықаралық тәжірибе негізінде республика халқының тамақтануын жақсарту шаралары ұсынылған.

азық-түлік, толыққанды тамақтану, тұтыну, азық-түлікке қол жетімділік, энергетикалық құндылығы, құнарлылығы, тамақ өнімдерінің химиялық құрамы, ақшалай табыстар, продовольствие, полноценное питание, потребление, доступность продуктов, энергетическая ценность, калорийность, химический состав пищевой продукции, денежные доходы, food, good nutrition, consumption, availability of products, energy value, calories, chemical composition of food products, cash income

1. Официальный сайт ООН (2020) [Электронный ресурс].- URL: http://www.un.org/ru/ sections/issues-depth/food/index.html (дата обращения: 14.01.2020).

2. Food Security & Nutrition around the Worldhttp (2019) [Electronic resource] //www. fao.org/state-of-food-security-nutrition/en (date of access: 14.01.2020).

3. Международный пакт об экономических, социальных и культурных правах (1966) [Электронный ресурс] URL: http://www.un. org/ru/documents/decl_conv/conventions/pactec on.shtml (дата обращения: 14.01.2020).

4. Брошюра "Права человека: изложение фактов". Объединенные Нации. Права человека. Управление Верховного комиссара по правам человека. Право на достаточное питание. - Женева, 2011.- 65 с.

5. Никитина, Г.А. Проблемы и пути обеспечения продовольственной независимости Республики Казахстан /Г.А. Никитина // Проблемы агрорынка.- 2016.- № 1.-С. 15-22.

6. Kozhakhmetova, G.A. Food security as a priority of agricultural policy/ G.A. Kozhakhmetova, O.V. Lashkareva, Т.А. Taipov // Problems of AgriMarket.- 2018.- № 2.-P.43-50.

7. Производство продуктов питания в Казахстане. Обзор производителей в Казахстане (2018) [Электронный ресурс] URL: http:// www.blog.kazdata.kz/ companies/ analiz-rynka-proizvodstvo-produktov-pitaniya-v-kazaxstane-obzor-proizvoditelej.html (дата обращения: 14.01. 2020).

8. Официальные статистические данные Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан (2019) [Электронный ресурс] URL: http://www. stat.gov.kz (дата обращения: 14.01.2020).