Қазақстандағы астықты сақтау жүйесі: заманауи үрдістер

Астық өндірісін ұлғайтуда, астықты экспорттық жеткізуді кеңейтуде, астық өнімінің сапасын арттыруда сақтау жүйесі ерекше рөл атқарады. Мақсаты - қоймалар мен элеватор лардың сыйымдылығын едәуір арттыруға, дәнді дақылдарды пысықтау және сақтау жөніндегі қуаттарды жаңғыртуға, олардың тағамдық құндылығын инспекциялау жүйесін жетілдіруге, астық элеваторларының мамандануын тереңдетуге және элеватор жүйесінің әртүрлі буындары арасындағы байланысты жақсартуға мүмкіндік беретін мемлекеттік шара лар қаралды. Әдістер - статистикалық-экономикалық аймақтар бойынша әр түрлі кезеңдерде өткізілетін шикізатты үнемдеу көлемін зерттеу үшін, монографиялық - инновациялық техно логиялар бойынша теориялық және әдістемелік материалдарды шолу кезінде, логикалық жалпылау-осы бағыт бойынша әдіснаманы талдау үшін. Нәтижелер - авторлар астық ресур старын жинақтау, орналастыру, өңдеу және резервке қоюдың, оларды пайдаланудың маңы зды міндеттері астық қабылдау кәсіпорындарына жүктелгенін атап өтеді. Аграрлық нарықты мемлекеттік реттеудің пәрменді құралы ретінде астық дақылдарын интервенциялық сатып алудың маңыздылығы негізделген. Мемлекеттік қолдау шеңберінде нарықтық ауытқуларға неғұрлым осал шағын және орта фермерлік шаруашылықтарға ерекше назар аударылады. Олар үшін мұндай шаралар өнімді әділ бағамен кепілдендірілген өткізу тәсіліне ғана емес, сонымен қатар қаржылық тұрақтылықтың маңызды элементіне айналады. Негізгі нысандар дың бірі-дәнді дақылдарға арналған форвардтық келісімшарттар - бұл механизм, онда мем лекет болашақ дақылдарды жеткізуге алдын-ала келісімшарттар жасайды, бұл ауыл тауар өндірушілеріне өз қызметін жоспарлауға, ағымдағы шығындарды уақтылы жабуға, тәуекел дерді азайтуға мүмкіндік береді. Мемлекеттік құрылымдар үшін-бұл нарықты тұрақтандыру, стратегиялық азық-түлік қорларын қалыптастыру мүмкіндігі. Қорытындылар - тауарлық астық материалын өсіру, өңдеу, тасымалдау және сату бойынша үздіксіз үдеріс үшін оның бұзылуына, демек қаржылық шығындарға әкелуі мүмкін бұзушылықтарға жол бермеу қажет. Ірі астық қоймалары күрделі салымдардың едәуір көлемін алды және облыстардағы ауыл шаруашылығы кәсіпорындарының барынша көп санын қамтамасыз етеді. Қоймалау ереже лері мен технологияларын сақтау, сондай-ақ мамандандырылған элеватор объектілерінің бо луы астықты тиімді сақтаудың негізі болып табылады.

1. Калиев, Г.А. Вопросы продовольственной безопасности Казахстана / Г.А Калиев, А.Б. Молдашев // Проблемы агрорынка. - 2021.- N4.- C. 13-22. https://doi.org/10.46666/2021-4.2708-9991.01

2. Калиев, Г.А. Стратегические приоритеты развития АПК Казахстана / Г.А.Калиев //Никоновские чтения. –2019.–N4.– С.421-425.

3. The Art of Storing and Processing Grain in Grain Silos [Electronic resource].- 2022.- Available at: https://www.millerrussian.com (date of access: 14.06.2025).

4. Ziegler, V. Grain storage systems and effects of moisture, temperature and time on grain quality - A review / V. Ziegler, R.T. Paraginski, C.D. Ferreira // Journal of Stored Products Research.- 2021.- Vol.91.- Article 101770. https://doi.org/10.1016/j.jspr.2021.101770

5. Алтухов, А.И. Парадигма продовольственной безопасности России: монография /А.И. Алтухов. -М.: Фонд «Кадровый резерв», 2019. - 682 с. [6] Ashimova, I. D. Agricultural sector of Akmola region of the Republic of Kazakhstan: methodological approach to assessment and analysis / I. D. Ashimova, A. Zh. Iskakov, A. M. Ayulov // Problems of AgriMarket. – 2023. – N 3. – P. 60–69. https://doi.org/10.46666/20233.27089991.06.

6. Grain Storage & Drying - Best Management Practices [Electronic resource].-2021.- Available at: https://www.nuseed.com/us/grainstorage-drying-best-management-practices/ (date of access: 14.06.2025).

7. Тиреуов, К.М. Казахстан и Россия в системе обеспечения мировой продовольственной безопасности: возможности, перспективы и риски/ К.М. Тиреуов, И.П. Богомолова, С.К. Мизанбекова, И.Н Василенко// Международный сельскохозяйственный журнал.-2020. -№ 6. -С. 64–75.

8. Oleynikova, E.N. Current state of the grain storage industry and development of the grain elevator system / E.N. Oleynikova, M.A. Yanova, N.I. Pyzhikova / Bulletin Social- Economic and Humanitarian Research.-2023.-N 1. –P. 40-49. https://doi.org/10.36718/2500-1825-2023-1-40–49.

9. Задков, А.П. Организация послеуборочной обработки и хранения в системе эффективного функционирования зернового хозяйства / А.П.Задков // АПК: Экономика, управление. – 2022. – № 11.– С. 61-68. https://doi.org/10.33305/2211-61.

10. Мизанбекова, С.К. Элеваторная промышленность – крупное связующее звено во взаимодействии с сельским хозяйством / С.К.Мизанбекова, Г. Бейсенова., И. Мизанбеков// Аграрная экономика. -2024.-N 2.- С.68-78. https://doi.org/10.29235/1818-806-2024-2-68-78

11. Овчинников, О.Г. Сельские территории США: состояние, развитие и государственная политика. Опыт для России / О.Г. Овчинников. –М.: «Дашков и К», 2021. -472 с. [13] The State of Food Security and Nutrition in the World [Electronic resource].-2024.-Available at: https://www.openknowledge.fao.org/server/api/core/bitstreams/39dbc6d1-58eb-4aac-bd 8a-47a8a2c07c67/content/cd1254en.html#gsc.tab=0 (date of access: 16.06.2025)

12. Третьяков Г.М. Моделирование экономических процессов в системах хранения и транспортировки зерновых грузов с использованием инновационных технологий бункерных устройств / Г.М. Третьяков, Н.Н. Мазько, А.Б. Фокеев, А.В. Варламов, Н.Х. Варламова // Экономика сельскохозяйственных и перерабатывающих предприятий. -2025.-№2-С. 73-78.

13. Zakharchenko, O. V. State support of agricultural producers as a factor in increasing the competitiveness of the agricultural sector /O.V. Zakharchenko, O.O. Alieksieichuk, A.V. Kliuchnyk, A.V. Kliuchnyk, N.Y. Shyriaieva, І.V.Kudlai // Entrepreneurship and Sustainability. – 2020. - Vol.8. - N.1.- P. 687-704.