Қазақстан Республикасының Алматы облысындағы сүт өнеркәсібін кластерлеу: стейкхолдерлермен өзара іс-қимыл

Кластерлер құру жөніндегі жобаларды іске қосу тұрғысынан сүт саласын дамыту үшін Қазақстан өңірлерінің әлеуетті мүмкіндіктері, сондай-ақ жобаның стейкхолдерлерін басқару перспективалары қаралды. Сүт кластері – бір-бірін толықтыратын шаруашылық жүргізуші субъектілердің азық-түлік тізбегі ретінде өзара экономикалық және ұйымдастырушылық мүдделер негізінде алға қойылған мақсаттарға қол жеткізе алатын салааралық кешенге біріктірілген ұйымдық тәуелсіз кәсіпорындардың бірлестігі.

Мақсаты - кластерлерді қалыптастыру базасында республиканың перспективалы аудандарындағы сүт шаруашылықтарының көрсеткіштерін талдау, сондай-ақ аумақтық кластер құрамына енгізу үшін болжамды стейкхолдерлерді ұсыну.

Әдістері – графикалық және салыстыру сүт өнімдерін өндіруді кеңейту үрдістері мен заңдылықтарын анықтау үшін қолданылған, топтастыру әдісі - сүт шикізатының нарықтық жағдайына әсер ететін маңызды факторларды анықтау кезінде, логикалық-сүт секторы бойынша деректерді жалпылау және жүйелеу, сүт өнеркәсібі компанияларының әлеуетін арттыру үрдістерін зерделеу кезінде экономикалықстатистикалық.

Нәтижелер - Алматы облысының басқа аумақтармен салыстырғанда сүт өндіру кешенінің көлемін құру және ұлғайту үшін елеулі артықшылықтары көрсетілген.

Қорытындылар – нақты стейкхолдерлермен осы өңірде тиімді жұмыс істейтін сүт кластерін ұйымдастыру бойынша ұсыныстар және олардың үміттерін қанағаттандыруды және өзара тиімді табыс алуды растайтын дәлелді база әзірленді. Бұл стейкхолдерлер географиялық жағынан бір жерде орналасқан. Бұл бағытты іске асыру отандық нарықтың қажеттіліктерін толтыруға және экспорттық тауарлардың едәуір көлеміне қол жеткізуге, малға жем беру мәселелерін шешуге, сүт өнімдерінің бәсекелестік құндылығы мен артықшылығын арттыруға, шикізат базасын кеңейтуге мүмкіндік береді.

1. Чемоданова, Е.В. Кластерный подход в инновационном развитии АПК региона [Электронный ресурс]. - 2019. - URL: http://www.science-education.ru/ru/article/view? id=13055 (дата обращения: 06.03.2025).

2. Коокуева, В.В. Обзор зарубежного опыта реализации кластерной политики в развитии территорий/ В.В. Коокуева, Ю.С. Церцеил// Российское предпринимательство. - 2019.-№1.-С. 401-413.

3. Послание Главы государства К.-Ж. Токаева народу Казахстана «Конструктивный общественный диалог – основа стабильности и процветания Казахстана» [Электронный ресурс].-2019.-URL:https://www.akorda.kz (дата обращения: 05.03.2025).

4. Fiorillo, V. Quality and Economic Sustainability in Dairy Farming: A Systematic Review of Performance Indicators / V. Fiorillo, M.A.Milk // Dairy. – 2024. – Vol.5. – N.3. – P. 384-402.

5. Herrera, J.C.S. The Role of Clustering in the Adoption of Organic Dairy // J.C.S Herrera, C. Dimitri // Sustainability. – 2019. - Vol.11. – N. 6. – P. 1514.

6. Novikov, I. Regional Aspects of the Development of Clustering in the Dairy Branch / I. Novikov // Comparative Economic Research. Central and Eastern Europe. – 2019. – Vol. 22. – N.4. – P. 91-109.

7. Dhillon, B. Collaborative Solutions: Connecting Stakeholders in the Dairy Supply Chain [Electronic resource]. - 2024. Available at: https://www.blog.milkmoovement.com/news/collaborative-solutions--connecting--stakeholders--in-thedairy-supply-chain (date of access: 05.03.2025).

8. Бейсембаев, А. На что обратить внимание при развитии кластеров [Электронный ресурс].-2024.-URL: https://www.kapital.kz/economic/129073/na-chto-obratit-vnimaniye-pri-razvitii-klasterov.html (дата обращения: 05.03.2025).

9. Ахметов, К.А. Кластеризация агропромышленного комплекса Республики Казахстан: предпосылки, отличительные признаки, корреляционная матрица / К.А Ахметов, Г.О. Сейдалиева, Б. Муталипкызы // Проблемы агрорынка. - 2024.-№3.-С.176-187.

10. Falcão, P. Stakeholder management: the new role of business diplomacy // P. Falcão, N. Ramalho, M. Nobre // Journal of Business Strategy. -2020. -Vol.42. - N.6. -P.399–405.

11. Laplume, A. Incumbent Stakeholder Management Performance and New Entry / A. Laplume, K. Walker, Z.Zhang, X.Yu // Journal of Business Ethics.-2021.-Vol.174.-N.3.-P.629-644.

12. Aisautov, D. Clusters as a tool for improving the efficiency of the dairy industry agriculture / D. Aisautov, G. Akimbekova // International Journal on Food System Dynamics. -2024. - Vol. 15. – N. 3. – P. 219-228.

13. Есімхан, Г.Е. Организационно-экономический механизм финансирования сельскохозяйственного производства в условиях рыночной трансформации / Г.Е. Есімхан, Д.Б. Алыбаев, Н.Т. Сартанова // Проблемы агрорынка.- 2024.-№2.-С.78-88.

14. Акимбекова, Г.У. Размещение предприятий по первичной переработке молока в Алматинской области / Г.У. Акимбекова, А.Б. Баймуханов, У.Р. Каскабаев // Проблемы агрорынка.- 2021.-№3.-С.13-26.

15. Искаков, А.Ж. Молочный подкомплекс Казахстана: состояние, меры повышения эффективности/ А.Ж. Искаков, А.М. Аюлов, Е.К. Утегенов // Проблемы агрорынка. - 2024.-№2.-С.149-158.