Цифрландыру және ESG негізінде Қазақстанның АӨК жаңғырту

Қазақстанның аграрлық секторы Климаттық сын-тегеуріндердің, экологиялық, әлеуметтік және басқару аспектілері (ESG) контекстіндегі талаптардың және цифрлық трансформацияға арналған ұлттық бағыттың өсіп келе жатқан қысымына тап болады. ESG және цифрландырудың экономикалық көрсеткіштерге қалай әсер ететінін түсіну болашақ стратегияларды қалыптастыру үшін өте маңызды.

Мақсаты – республиканың ауыл шаруашылығы кәсіпорындарының қаржылық нәтижелілігіне цифрлық процесс пен ESGқағидаттарының әсерін зерттеу.

Әдістері – 2014-2023 жылдардағы "Атамекен-Агро" АҚ деректерінің сандық сипаттамаларының көмегімен ESG-заңдылықтарын цифрлық жаңарту және енгізу кіріске, таза пайдаға және активтердің рентабельділігіне (ROA) қалай әсер ететіні бағаланады. Эмпирикалық индикаторлар операциялық қызметтің ерекшеліктерін ашатын кейс-талдаумен толықтырылады.

Нәтижелер – алынған ақпарат ESG стандарттарына инвестициялау бастапқыда амортизациялық шығындарды арттыруы мүмкін екенін көрсетеді, бірақ ұзақ мерзімді тұрақты даму мақсаттарына сәйкес келеді. Цифрлық модернизация өндірістік нәтижелермен оң корреляцияланады, дегенмен оның жедел әсері статистикалық тұрғыдан шамалы. Бұл ретте кейстер цифрлық құралдар ESG-ережелерінің ашықтығын арттыруға және экологиялық инновацияларды таратуға ықпал ететінін көрсетеді, бұл болашақта материалдық табыс әкелуге мүмкіндік береді.

Қорытындылар – Қазақстан Республикасының 2025 жылдан бастап міндетті ESG-есептілікке көшуіне және цифрлық ауыл шаруашылығы саласындағы бастамалардың кеңеюіне қарай ESG мен цифрлық прогресс арасындағы ұзақ мерзімді өзара байланысты нығайту күтілуде. Қазіргі монетарлық әсерлер белгісіз болып қалса да, Үкіметтің тиімді қолдауы мен технологиялық трансформациясы олардың синергиясын күшейтеді. Осы зерттеу аграрлық саладағы өзгерістердің негізгі факторлары ретінде цифрландыруға ESG және инвестициялық инвестицияларды біріктірудің стратегиялық маңыздылығын көрсетеді.

1. Xie, H. Responsible Multinational Investment: ESG and Chinese OFDI / H. Xie, X.Lyu // Economic Research Journal. – 2022. –N 57(3). – P. 83-99.

2. Yang, P. Moving toward sustainable development: The influence of digital transformation on corporate ESG performance / P.Yang, X. Hao, L.Wang, S. Zhang, L.Yang // Kybernetes. – 2023. – N 53(3). – P. 669-687. https://doi.org/10.1108/K-03-2023-0521.

3. Qin, X. Research on the impact of digital transformation on enterprise ESG performance / X. Qin, G. Xie // The EUrASEANs: Journal on Global Socio-Economic Dynamics. – 2024. – N (1). - P. 250-265.

4. Katenova, M. Corporate social responsibility and firm performance: Case of Kazakhstan / M. Katenova, H. Qudrat-Ullah // Heliyon. – 2024. – Vol.10.-Issue 10. –31580. https://doi.org/10.1016/j.heliyon.2024.e31580.

5. Zhanaltay, Z. Agricultural development of Kazakhstan / Z. Zhanaltay // Eurasian Research Journal. – 2023. – N. 5(4). – P. 45-58. https://doi.org/10.53277/2519-2442-2023.4-03.

6. Mondejar, M.E. Digitalization to achieve sustainable development goals: Steps towards a Smart Green Planet / M.E. Mondejar, R. Avtar, H.L. Diaz, R.K. Dubey, J. Esteban, A. GómezMorales, B. Hallam, N.T. Mbungu, C.C. Okolo, K.A. Prasad, Q. She, S. Garcia-Segura // Science of the Total Environment. – 2024. – N 794. - 148539. https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2021.148539.

7. Weber, R., Digitalisation in agriculture and its impact on social sustainability / R. Weber, M. Frank, J. Braun // Agricultural Systems. – 2021. - N 190. – P. 74-79. https://doi.org/10.18461/pfsd.2021.2009.

8. Калдияров, Д.А. Цифровая инновационная экосистема агропромышленного комплекса Казахстана: обзор предметной области / Д.А. Калдияров, Ж.К. Калымбекова, К.Б. Жуманазаров // Проблемы агрорынка. – 2023. -№ 3. – С. 34-41. https://doi.org/10.46666/2023-3.2708-9991.03.

9. Atameken-Agro. Annual report [Electronic resource]. -2023. Available at: https://www. kase.kz/ru/listing/issuers/KATR (date of access: 12.03.2025).

10. Aitas KZ. ESG report [Electronic resource]. -2023. Available at: https://www.aitas.kz/press--centr/on-2023--performance-results-and-firstesg-report (date of access: 12.03.2025).

11. Government of Kazakhstan. Kazakhstan intends to increase yields in agriculture by introducing digital technologies [Electronic resource].-2025. Available at: https://www.primeminister.kz/en/news/kazakhstan-intends-to-increase-yields-in--agriculture-by-introducing-digital-technologies-29670 (date of access: 12.03. 2025).

12. Шалбаева, А.Р. Қазақстанның аграрлық секторында ESG-тұжырымдамасын қолдану: бәсекелестік артықшылықтар / А.Р. Шалбаева, С.С.Таменова, А.Д. Умбеталиев // Проблемы агрорынка. – 2024. – № 2. – Б. 25-39. https://doi.org/10.46666/2024-2.2708-9991.02.

13. Mohsin, A.F. Scalability and integration challenges of IoT systems in Kazakhstan / A.F. Mohsin, N. Barlykbay, S. Mamanova // International Journal of Information and Communication Technology. – 2024. – N 16(2). – P. 123-135.

14. Global Reporting Initiative. GRI Standards [Electronic resource].- 2021. Available at: https://www.globalreporting.org/standards/ (date of access: 12.03.2025).

15. Sustainability Accounting Standards Board [Electronic resource].-2023. Available at: https://www.sasb.org/standards/ (date of access: 12.03.2025).

16. Mamytov, A. The use of remote sensing and GIS to ensuring digitalization agriculture of the Republic of Kazakhstan / A. Mamytov, A. Toktarov, S. Abdygalieva, O. Baiturbai // Mine Surveying and Subsurface Use Jourmal. – 2024. – N 1. – P. 45-58.