Қазақстандағы агротуризм (аймақтық аспект): әлеуеті мен болашағы

Мақалада агротуризмнің өзекті мәселелері Қазақстан Республикасының ауылдық аумақтарын тұрақты дамытудың негізгі бағыттарының бірі ретінде қарастырылады. Шығыс Қазақстан облысындағы туристік саланың әлеуетіне, оның ауылдық өңірлердің әлеуметтікэкономикалық жағдайына әсеріне, табиғи және мәдени мұраны сақтауға, сондай-ақ жаңа жұмыс орындарын құруға басты назар аударылған. Мақсаты - өңірдегі ауыл туризмінің артықшылықтары мен мүмкіндіктерін зерделеу, оның болашағы мен ел экономикасына интеграциялану тетіктерін айқындау. Әдістері - статистикалық дереккөздердің экономикалық және салыстырмалы талдауы. Жергілікті кәсіпкерлерге сауалнама жүргізу және туризм инфрақұрылымының жағдайына мониторинг жүргізу кезінде далалық зерттеу әдісі қолданылды. Мысал ретінде Катонқарағай және Марқакөл өңірлеріндегі агротуризм жобаларының сәтті жүзеге асырылуының нәтижелері берілген. Түпнұсқалық – жұмыс республиканың ауылдық аймақтарының экономикасын жандандырудың драйвері ретіндегі туристік агробизнестің маңыздылығын көрсетеді. Халықаралық тәжірибені пайдалану бәсекеге қабілетті туристік өнімді қалыптастырудың инновациялық бағыттарын анықтауға мүмкіндік береді. Нәтижелері - аграрлық туризм саласының кеңеюі ауыл халқының өмір сүру деңгейін жақсартуға, көші-қонның төмендеуіне, ұлттық дәстүрлерді танымал етуге және Қазақстанның туристік брендін нығайтуға ықпал ететіні анықталды. Негізгі кедергілер дамыған инфрақұрылымдық кешеннің, пәрменді нормативтік-құқықтық базаның болмауы, маркетинг деңгейінің төмендігі және фермерлік шаруашылықтарды қолдаудың жеткіліксіздігі болып табылады. Зерттеу негізінде заңнамалық негізді жетілдіру, сервистік қызметтерге инвестициялар тарту, маркетингтік іс-шаралар өткізу және агротуристік қызметтерді таратуға жергілікті қоғамдастықтарды тарту қажеттілігін негіздейтін ұсыныстар әзірленді. Қорытынды - авторлар туристік нарықтың экономикалық тиімділігін бағалаудың орындылығына, экологиялық туризмді, оның ішінде қолданыстағы шаруашылық жүргізуші субъектілер базасында мемлекеттік реттеудің рөлін күшейтуге қызығушылық танытады.

1. Ammirato, S. Agritourism and Sustainability: What We Can Learn from a Systematic Literature Review/ S. Ammirato, A.M. Felicetti, C. Raso, B.A. Pansera, A. Violi // Sustainability.- 2020.-No12(22).-Article 9575. https://doi.org/10.3390/su12229575

2. Шокан, Р. Агротуризм как перспективное направление развития сельских территорий / Р. Шокан, М.Каменова, Б. Аймурзина //Проблемы агрорынка.т-2023.-N2.-С.62-70. https://doi.org/10.46666/2023-2.2708-9991.06

3. Rakhimberdinova, M. Role of Development of the Agro-Industrial Complex to Create Areas of Agritourism / M. Rakhimberdinova, E Nurekenova, M. Ordabayeva, M.Konyrbekov, Y. Saifullina, N.Kuttybaeva // Journal of Environmental Management And Tourism. - 2020.- No13(8).-P.2311-2319. https://doi.org/10.14505/jemt.v13.8(64).23

4. Agybetova, R. Agritourism sector of Kazakhstan: attracting foreign direct investment / R.Agybetova, G.S.Shakayeva, Zh.K. Abilkhay // Problems of AgriMarket.- 2022.- N 3.-P.38-45. https://doi.org/10.46666/2022-3.2708-9991.04

5. Ndhlovu, E. Agritourism and sustainability: A global bibliometric analysis of the state of research and dominant issues / E. Ndhlovu, K. Dube // Journal of Outdoor Recreation and Tourism. – 2024. – Vol. 46.- Article 100746. https://doi.org/:10.1016/j.jort.2024.100746

6. Holland, R. Agritourism as an Alternative On-Farm Enterprise for Small U.S. Farms: Examining Factors Influencing the Agritourism Decisions of Small Farms / R. Holland, A.R. Khanal, P. Dhungana // Sustainability. – 2022. – No14 (7).- Article 4055. https://doi.org/10.3390/su14074055

7. Sourav, R. Agritourism: structured literature review and bibliometric analysis / R. Sourav, M.K. Awasthi, K. Sanjeev, A. K. Mishra // Tourism Recreation Research.–2020.–No 46(1).-P.1-19. https://doi.org/10.1080/02508281.2020.1753913

8. Abadi, A. Extracting the qualitative dimensions of agritourism for the sustainable development of Charqoli village in Iran: The promotion of vernacular entrepreneurship and environment-oriented preservation perspectives / A. Abadi, M. Khakzand // Environment Development and Sustainability. – 2022. –Vol. 24.-P. 12609- 12671. https://doi.org/10.1007/s10668-021-01958-0

9. Ostapenko, I.I. Prospects for the development of agro-tourism on the territory of the republic of Kazakhstan / I.I. Ostapenko, A.A. Bryantsev // Bulletin of Kazakh Leading Academy of Architecture and Construction.- 2024. – No 3(93). –P. 36-49. https://doi.org/10.51488/1680-080x/2024.3-03

10. Ainakanova, B.A. Kazakhstan Tourism Industry in Promoting Sustainable Agriculture Development / B.A. Ainakanova, A.Nukesheva, A.S. Kazkenova, Zh.Omarkhanova // Journal of Environmental Management and Tourism.-2023.- Vol.14.-No2.-P.552–562. https://doi.org/10.14505/jemt.v14.2(66).24

11. Paniccia, P. Interpreting sustainable agritourism through co-evolution of social organizations / P. Paniccia, S. Baiocco // Journal of Sustainable Tourism.-2020.-Vol.29(3).-P.1-19. https://doi.org/10.1080/09669582.2020.1817046

12. Agritourism Market: Current Analysis and Forecast (2024-2032) [Electronic resource].- 2023. Available at: https://www.univdatos.com/report/agritourism-market/ (date of access: 12.12.2024).

13. AFBF Signs Right to Repair Memorandum of Understanding with John Deere [Electronic resource].- 2023. Available at: https://www.fb.org/news-release/afbf-signs-rightto-repair-memorandum-of-understanding-withjohn-deere (date of access: 12.12.2024).

14. Новиков, Ю. И. Направления и опыт развития агротуризма / Ю. И. Новиков, О.А. Блинов, О. В. Шумакова // Вестник Омского государственного аграрного университета.- 2015.-N 3 (19).-С. 83-86.

15. Печерица, Е.В. Мировой опыт развития агротуризма / Е.В. Печерица, М.И. Шевченко // Национальные интересы: приоритеты и безопасность.- 2012.-N 41.-С. 44-53.

16. Постановление Правительства Республики Казахстан от 28 марта 2023 года № 262 «Об утверждении Концепции развития туристской отрасли Республики Казахстан на 2023 – 2029 годы» [Электронный ресурс]. – 2023 .-URL: https://www.adilet.zan.kz/rus/docs/P2300000262 (дата обращения:12.12.2024).