Агроөнеркәсіптік кешендегі инновациялар: стратегия және өсу резервтері

   Мақсат – инновациялық және инвестициялық өсу факторы ретінде агроөнеркәсіптік кешендегі цифрлық процестердің маңыздылығы мен экономикалық қажеттілігін негіздеу, ауыл шаруашылығы саласын тұрақты дамыту үшін цифрлық шешімдерді оңтайлы пайдалану бойынша практикалық ұсыныстарды әзірлеу.

   Әдістер – экономикалық-математикалық, корреляциялық-регрессиялық – статистикалық деректерді зерделеу, ауыл шаруашылығының әлеуетін арттыру үрдістерін анықтау, сандық бағалауды жүргізу, цифрлық трансформацияның агроөнеркәсіптік өндірістің тиімділігіне әсерін талдау, аграрлық секторға тиімділігі жоғары технологияларды енгізу мәселелерін анықтау.

   Нәтижелері - осы уақытқа дейін Қазақстанның аграрлық саласы әлемдік ауқымда нарықтық экономика үшін тартымды болған жоқ, негізінен жоғары тәуекелдер мен болжамдаудағы қиындықтар. Алайда инновациялық құрылымдар мен цифрлық жаңғырту сияқты жаңа мүмкіндіктердің пайда болуымен тартылған инвестициялар көлемі артуда. Азияда дамып келе жатқан агробизнестің 20%-ға жуығы инновациялық әзірлемелермен байланысты. Агроөнеркәсіптік кешенді цифрландырудың тиімділігі ЖІӨ өсімінің шамамен 30 %-ын құрайды деп күтілуде, оны 2030 жылдың басына қарай 3 трлн. теңгеден астам көлемге жеткізу жоспарланып отыр. Қазіргі заманғы аграрлық азық-түлік нарығы - бұл жоғары технологиялық сегмент. Жер мен климат шаруалардың табысын анықтайтын факторлар болып табыл-майды, инновациялық міндеттер бірінші орынға шығады.

   Қорытынды - АӨК-дегі инновациялық белсенділік пен өнімділікті арттыру бағыттары ұсынылды. Авторлар инновациялық қызметті ғылыми қамтамасыз етудің басты мақсаты - генетикалық ресурстарды - ауыл шаруашылығы дақылдары мен жануарлардың өнімділігін оңтайландыру үшін ресурс үнемдейтін, экологиялық қауіпсіз және экономикалық нәтижелі нанотехнологияларды қолдану, селекциялық әдістерді жетілдіру, энергияны көп қажет ететін техника мен ақпараттық-коммуникациялық жүйелерді игеру екенін атап өткен. Инновациялық жобаларды мемлекеттік қолдау кезінде іске асырылған бастамаларға «Қадағалау технологиялары» платформасы, аграрлық сақтандыру сервисі, электрондық сауда алаңы кіреді.

1. Department of Economic and Social Affairs [Electronic resource]. - 2019. Available at: https://www.un.org/development/desa/en/news/population/worldpopulation-prospects-2019.html (date of access: 12. 09. 2024).

2. Қазақстан Республикасының агроөнеркәсіптік кешенін дамыту жөніндегі 2021 - 2025 жылдарға арналған ұлттық жоба, 2021 жылғы 12 қазандағы № 732 қаулысы [Электрондық ресурс]. - 2021.- URL: https://www.adilet.zan.kz/kaz/docs/P2100000732 (қаралған күні: 12. 09. 2024).

3. Қазақстан Республикасының агроөнеркәсіптік кешенін дамытудың 2021-2030 жылдарға арналған тұжырымдамасы, 2021 жылғы 30 желтоқсандағы № 960 қаулысы (Электрондық ресурс]. - 2021.-URL: https://www.adilet.zan.kz/kaz/docs/P2100000960 (қаралған күні: 12. 09. 2024).

4. Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың Қазақстан халқына Жолдауы «Сындарлы қоғамдық диалог – қазақстанның тұрақтылығы мен өркендеуінің негізі» (Электрондық ресурс]. - 2019. - URL: https://www.akorda.kz/kz/addresses/addresses_of_president/memleket-basshysy-kasym-zhomart-tokaevtyn-kazakstan-halkyna-zholdauy (қаралған күні: 12. 09. 2024).

5. Lomba, N. Digital transformation / N. Lomba, L. Nčová, M. Fernandes // Cost of Non-Europe: EPRS, 2022. – 226 p.

6. Кантарбаева, Ш.М. Цифровизация агропромышленного производства Республики Казахстан: риски и пути их преодоления / Ш.М. Кантарбаева, А.Н. Жанбырбаева, С.С. Ибраев // Проблемы агрорынка. - 2022. - № 2. - С. 38-47.

7. Цифровая трансформация и ключевые слагаемые успеха [Электронный ресурс]. - 2022. - URL: https://www.andchange.ru/blog/cifrovaja-transformacijai-kljuchevye-slagaemye-uspeha (дата обращения: 12. 09. 2024).

8. Six signature moves led by the C-suite can build organizations that will outperform in the age of digital and AI [Electronic resource]. - 2023. Available at: https://www.mckinsey.com/capabilities/mckinsey-digital/our-insights/rewired-to-out-compete (date of access: 11. 09. 2024).

9. Wolfert, S. Big Data in Smart Farming – A review / S. Wolfert, L.Ge , C. Verdouw, M.J. Bogaardt // Computers and Electronics in Agriculture.- 2017. - № 2.- P. 69-99.

10. Даулиева, Г.Р. Цифровые системы в сельском хозяйстве Республики Казахстан: вектор успеха / Г.Р. Даулиева, А.А. Ережепова, С.С. Бакытжан // Проблемы агрорынка. - 2022. - № 2.- С. 56-63.

11. Poppe, K.J. European perspective in the Big Data Economy / K. J.Poppe, S .Wolfert, C. N. Verdouw, A. Renwick // Farm Policy Journal. - 2017. -№ 2. - P. 11-19.

12. Международный опыт развития цифровизации в АПК [Электронный ресурс]. - 2024.- URL: https: //www.eec.eaeunion.org/upload/medialibrary/d62/ (дата обращения: 12. 09. 2024).

13. Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі Ұлтық статистика бюросы (Электрондық ресурс].- 2024. - URL: https://www.stat.gov.kz/024. (қаралған күні: 12. 09. 2024).

14. Конуспаев, Р.Қ. Қазақстан Республикасының ауыл шаруашылығындағы жаңа технологиялар / Р.Қ. Конуспаев, Т.Ж. Демесiнов, Т.А. Таипов //Проблемы агрорынка. - 2020. - № 1. - Б. 34-40.

15. Digital Bridge 2023 халықаралық технологиялық форумы (Электрондық ресурс]. - 2024. Available at: https://www.akorda.kz/kz/memleket-basshysy-digital-bridge-2023-halyka-ralyk-forumyna-katysty-1294420 (қаралған күні: 12. 09. 2024).