Туристік-рекреациялық аймақтарды кеңістікте жоспарлау: агротуризм саласын кеңейту

   Катонқарағай мемлекеттік ұлттық табиғи паркі (МҰТП) аумағында туристік-рекреациялық аймақтарды ұйымдастыруда кеңістіктік жоспарлаудың рөлі және оның агротуризм саласын кеңейтуге ықпалы көрсетілген.

   Тақырыптың өзектілігі ауылдық туризмге баса назар аудара отырып, ауылдық аудандарды орнықты дамытудың оңтайлы бағыттарын іздеу қажеттілігіне негізделген.

   Мақсаты - аумақтық жоспарлаудың негізгі аспектілерін және оның өңірлік экономиканы әртараптандыруға және аграрлық секторды қолдауға ықпалын талдау және анықтау.

   Өңірдегі туристік қызметтердің таралуына ықпал ететін сыртқы факторларды анықтау үшін жергілікті жерді функционалдық аймақтарға бөлу үшін Pestle және GIS-талдау жүргізілді.

   Нәтижелер - МҰТП-дағы туристік-рекреациялық инфрақұрылымның жай-күйі қаралды, оны жаңартудың негізгі өлшемдері белгіленді.

   Зерттеу нәтижесінде табиғи ресурстарды ұтымды бөлу және рекреациялық және ауыл шаруашылығы аймақтарын дұрыс аймақтарға бөлу антропогендік әсерлерді барынша азайтуға және экономикалық жағдайды нығайтуға мүмкіндік беретіні анықталды. Туристік агробизнесті туристік бағыттарға ықпалдастыруды қамтитын кеңістіктік жоспарлаудың тиімділігін арттыру стратегиялары ұсынылды.

   Қорытынды - қазіргі заманғы әлеуметтік-экономикалық контексте агротуризм мен туризм әлеуетінің өсуі тұтастай алғанда халықтың әл-ауқатын, оның жұмыспен қамтылуы мен табысын жақсарту үшін маңызды құрал болып табылады. Катонқарағай МҰТП бірегей табиғи-климаттық және мәдени мүмкіндіктерге ие бола отырып,
экотуризм үшін мінсіз алаң болып табылады, бұл табиғат қорғау және экономикалық жағдайларды ескере отырып, аумақтарды сауатты жоспарлауды талап етеді. Қорытындыда аграрлық кәсіпкерлікті ілгерілетуге, экологиялық тепе-теңдік пен теңгерімділікке қол жеткізуге, туристік саланың ұстанымын күшейтуге қолайлы туристік және аграрлық мүдделерді үйлестірудің маңыздылығы атап өтіледі. Авторлар электронды құралдарды қоса алғанда, туристік фирмаларды ақпараттық-консультациялық қолдаудың орындылығын атап өтеді.

1. Официальный сайт Катон-Карагайского ГНПП [Электронный ресурс]. - 2024. - URL: http://br.katonkaragai.kz/ (дата обращения 02. 10. 2024).

2. Kiper, T. Land use planning regarding sustainable development through agritourism: Sarköy example / T. Kiper // Journal of agricultural biotechnology and sustainable development. – 2011. – Vol. 3. – №. 8. – P. 171

3. Dunets, A N. Spatial development of tourism based on the structure model of the territorial tourist complex / A.N. Dunets, A.G. Muhamedieva, I.N. Sycheva, E.G. Perepechkina, I.B.Vakhrushev, A.V. Kulchytskiy // European Research Studies. – 2018. – Vol. 21. – P. 200-210.

4. Aktymbayeva, A. Balancing nature and visitors for sustainable development: Assessing the tourism carrying capacities of Katon-Karagay National Park, Kazakhstan / A. Aktymbayeva, Y. Nuruly, A. Artemyev, A. Kaliyeva, A. Sapiyeva, Z. Assipova // Sustainability. - 2023. - Vol. 15. - № 22. - P. 1-24.

5. Шеремет, Э.А. Использование гистехнологий для оценки ландшафтного разнообразия туристских маршрутов на территории Катон-Карагайского национального парка / Э.А. Шеремет, Н.Н. Калуцкова // ИнтерКарто. ИнтерГИС. – 2020. – Т. 26. – № 3. – С. 334-348.

6. Marzuki, A. Examining transformations in coastal city landscapes: spatial patch analysis of sustainable tourism — a case study in Pahang, Malaysia / A. Marzuki, M. Bagheri, A. Ahmad, T. Masron, M.F. Akhir // Landscape and Ecological Engineering. – 2024.– Vol. 20.– №. 4. – P. 513-545. doi: 10.1007/s11355-024-00613-w

7. Zhao, Y. Sustainable Urban Planning and Genius Loci: A LDA-Based Analysis of Recreational Landscape Imagery in Hangzhou’s Qiaoxi Historic District / Y. Zhao, H. Ren // E3S Web of Conferences. – EDP Sciences. - 2024. – Vol. 565. – 03021. doi: 10.1051/e3sconf/202456503021

8. Jurišić, M. GIS-based visitor count prediction and environmental susceptibility zoning in protected areas: a case study in Plitvice Lakes National Park, Croatia / M. Jurišić, I. Plaščak, Ž. Rendulić, D. Radočaj //Sustainability. – 2023.– Vol. 15.– №. 2.– P. 1625. doi: 10.3390/su15021625

9. Bajer, A. Geotourism and a potential of the tourist industry in Chřiby / A. Bajer, I. Dostál, M. Havlíček // Public Recreation and Landscape Protection - With Nature Hand in Hand Con-ference Proceeding 2018. – 2018. – P. 192-198.

10. Варивода, В.С. Особенности пространственного развития территорий на основе принципов паспортизации (туристский аспект) / В.С. Варивода // Инновационные аспекты развития сервиса и туризма. – 2021. – Т. 2.-С. 134-141.

11. Сайт единого экологического портала: план управления РГУ «Катон-Карагайский государственный национальный природный парк», утвержденный приказом Комитета лесного хозяйства и животного мира МЭПР РК [Электронный ресурс]. – 2024. – URL: https://www.ecoportal.kz/Disscusion/DisHearings/LoadFile/70500 (дата обращения: 12. 09. 2024).

12. Сайт центра дистанционного зондирования и ГИС «Терра» [Электронный ресурс]. - 2024. - URL: http://www.gis-terra.kz/gosudarstvennyy-nacionalnyy-prirodnyy-park-katon-karagayskiy (дата обращения 04. 10. 2024).

13. Ciolac, R. Agritourism-capitalization possibility of rural community resources / R. Ciolac, T. Adamov, G. Popescu, D. Marin, K. Bodnár // Acta Carolus Robertus. – 2022. – Vol. 12. – Különszám. – P. 3-11.

14. Larasat, A. Spatial Planning Policy Analysis and Participation Support Society Towards Environmental Sustainability / A. Larasati, I.W.D.P. Adnyana // Jurnal Indonesia Sosial Sains. – 2024. – Vol. 5. – № 3. – P. 314-330. doi: 10.59141/jiss.v5i03.1019

15. Шокан, Р. Агротуризм как перспективное направление развития сельских территорий / Р. Шокан, М. Каменова, Б. Аймурзина // Проблемы агрорынка. – 2023. – №. 2. – С. 62-70.