Импортты алмастыру жағдайында Қазақстан Республикасының азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету

Мақсат – елдің азық-түлік өзін-өзі қамтамасыз ету деңгейін импорт алмастыру жағдайында анықтау.
Әдістер – теориялық бөлімді әзірлеуде универсалды ғылыми әдістер, соның ішінде талдау және синтез, салыстыру, логикалық әдіс қолданылды. Қазақстан Республикасының Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігінің Ұлттық статистика бюросы, Қазақстан Республикасының Ұлттық экономика министрлігі, 2022 жылғы Глобалдық азық-түлік қауіпсіздігі индексінің нәтижелері негізінде екінші ақпарат жинау және өңдеу жүргізілді.
Нәтижелер – азық-түлік жағдайының теориялық аспектілері және халықтың сапалы өнімдерге қолжетімділік мәселелері зерттелді, аграрлық сектордың Қазақстан экономикасындағы рөлі көрсетілді. Республикадағы тұтыну өнімдерінің өзін-өзі қамтамасыз ету деңгейі, әртүрлі өнім түрлерінің жан басына шаққандағы шығарылымы, азық-түлікке орташа тұтынушылық шығындар, азық-түлік тауарларының экспорт және импорт динамикасы сияқты көрсеткіштер есептеліп, талданды. Негізгі азық-түлік түрлерінің импортына тәуелділік қарастырылып, азық-түлік тәуелсіздігін қамтамасыз ету үшін аграрлық сала өнімдерінің өндірісін болжау ұсынылды. Үш болжамдық сценарий ұсынылды: базалық, оптимистік және пессимистік.
Қорытындылар – азық-түлік тұрақтылығы агроөнеркәсіп кешенінің дамуының жеткілікті деңгейін талап етеді, бұл ішкі сұраныстың едәуір бөлігін отандық азық-түлік өнімдерімен қанағаттандыруға мүмкіндік береді. Аграрлық саясаттың негізгі міндеті – елдегі жалпы қажеттіліктің кемінде 80%-ын қамтамасыз ету. Импорт алмастыру отандық АӨК ауқымды және терең модернизациялауға ықпал етеді, бұл инновациялық технологияларды қолдануды қажет етеді.

1. О национальной безопасности Республики Казахстан. Закон Республики Казахстан от 6 января 2012 года № 527-IV [Электронный ресурс].- 2012.-URL: -https://www.adilet.zan.kz/rus/docs/Z1200000527 (дата обращения: 25.05.2024).

2. FAO. Trade Reforms and Food Security: Conceptualizing the linkages [Electronic resource].-2019. Available at: https://www.fao.org/3/y4671e/y4671e.pdf (date of access: 25.05.2024).

3. Brankov, T. Food Self-Sufficiency of the SEE Countries; Is the Region Prepared for a Future Crisis? /T.Brankov, B.Matkovski, M.Jeremic, I.Ðuric // Sustainability.- 2021.- №13.- 8747. https://doi.org/10.3390/su13168747

4. Berry, E. Food security and sustainability: Can one exist without the other? / E. M Berry, S.Dernini, B.Burlingame, A.Meybeck, P.Conforti //Public Health Nutr.- 2015.- №18.- Р.2293-2302.

5. Mudrak, R.The concept of food security: theory and ukrainian practice / R.Mudrak, V.Lagodiienko, A.Osipova, O.Froter, K.Sokoliuk// Financial and Credit Activity Problems of Theory and Practice.-2024.-№1(54).- Р. 452-470. https://doi.org/10.55643/fcaptp.1.54.2024.4194

6. Дедкова, Е. Анализ государственной политики по обеспечению продовольственной безопасности / Е.Г.Дедкова, О.П.Жидова // Управленческий учет. – 2019. – №7.- С. 19-27.

7. Beltran-Pena, A. Global food self-sufficiency in the 21st century under sustainable intensification of agriculture /A.Beltran-Pena, L.Rosa, D.Paolo // Environmental research letters.- 2020.-N 15.- 095004.

8. Clapp, J. Food self-sufficiency: Making sense of it, and when it makes sense / J. Clapp// Food Policy.- 2017.- №66.- P.88-96.

9. Кормишкина, Л.А. Импортозамещение - важнейшая стратегическая задача развития агропромышленного комплекса России /Л.А. Кормишкина, Н.Н. Семенова //Национальные интересы: приоритеты и безопасность.- 2015.- № 8 (293).-С.2-12.

10. Молдашев, А.Б. Продовольственное обеспечение в условиях дестабилизации мировой экономики /А.Б. Молдашев, Е.Я. Федорова, Г.А. Джамбаева// Проблемы агрорынка.- 2024.-№1.-С.13-26. https://doi.org/10.46666/2024-1.2708-9991.01

11. Барчо, М. Развитие АПК как фактор обеспечения продовольственной безопасности России / М.Х. Барчо, Л.Д. Алексеенко, О.Г. Денисова, В. Кирячек// Вестник Академии знаний. – 2023. – № 54(1). – С. 45–50.

12. Global Food Security Index (GFSI) [Electronic resource].-2022. Available at: https://www.impact.economist.com/sustainability/project/food-security-index/ (date of access: 26.05.2024).

13. Антамошкина, Е.Н. Оценка продовольственной безопасности региона: вопросы методологии / Е.Н. Антамошкина //Продовольственная политика и безопасность.- 2015.- № 2(2).- С. 97-112. https://doi.org/10.18334/ppib.2.2.575

14. Официальный сайт Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан [Электронный ресурс]. – 2024. –URL: https://www.stat.gov.kz/ru/ (дата обращения: 04.05.2024).

15. Бельгибаева, А.С. Рынок молока и продуктов его переработки в Акмолинской области Республики Казахстан: текущая ситуация, ресурсы / А.С. Бельгибаева, С.Т. Жумашева, А.У.Татикова // Проблемы агрорынка.- 2023.- №2.- С.177-187. https://doi.org/10.46666/2023-2.2708-9991.17

16. Демографический прогноз на 2023-2050 гг. АО «Центр развития трудовых ресурсов» [Электронный ресурс]. – 2023. – URL: https://www.enbek.kz/ru/analytical-data/6447 (дата обращения: 02.05.2024).

17. Fader, M. Wolfgang Lucht and Wolfgang Cramer Spatial decoupling of agricultural production and consumption: quantifying dependences of countries on food imports due to domestic land and water constraints /M.Fader, D.Gerten, M.Krause// IOP Publishing Ltd Environmental Research Letters.- 2013.- Vol.8.-N 1.- 014046. https://doi.org/10.1088/1748-9326/8/1/014046

18. Анищенко, А.Н. Российский продовольственный кризис: угроза или реальность? / А.Н. Анищенко // Продовольственная политика и безопасность.–2022.–№3.–С. 221–232. https://doi.org/10.18334/ppib.9.3.115165