Солтүстік Қазақстанның егіншілігіндегі ақпараттық технологиялар: артықшылықтары, резервтері

Аграрлық сектордың тұрақты дамуын қамтамасыз ету цифрландыру технологияларын кешенді түрде пайдалануды талап етеді. Мақсат - Солтүстік Қазақстанның ауыл шаруашылығында ақпараттық технологияларды қолданудың қазіргі тенденцияларын көрсету және заманауи цифрлық инфрақұрылымды енгізу үшін қажетті шарттарды анықтау.
Әдістер - жүйелі-структуралық, экономикалық-статистикалық, салыстырмалы талдау, математикалық және жүйелі-функционалдық тәсілдер ауыл шаруашылығы саласындағы ақпараттық-коммуникациялық технологияларды зерттеуге қолданылды.
Нәтижелер - авторлар аймақта цифрлық процестерді қолдану ауқымын талдады. Ауыл шаруашылық жерлерді өңдеуде заманауи цифрлық технологияларды қолдануға әсер ететін факторлар анықталды. Нақты ауыл шаруашылығын қолдану көлемі шаруашылықтың мөлшеріне тәуелді екендігі байқалды. Өндірісті басқарудың анықтама-ақпараттық жүйелерінің экономикалық тиімділігі есептелді. Республикадағы солтүстік өңірлерде ауыл шаруашылығындағы цифрлық трансформацияның кедергілерін жою және шектеулерді жеңілдету бойынша шаралар ұсынылды.
Қорытындылар - зерттеулер негізінде цифрлық инновациялардың таралуы жалпы егіс алқабының 18-55%-ын құрайтыны анықталды. Ақпараттық технологияларды енгізетін шаруашылық субъектілерінің орташа жер көлемдерін салыстырғанда, цифрлық шешімдердің ең алдымен ірі және орта агроқұрылымдарға қолжетімді екендігі, оларда цифрландыру үшін қаржылық мүмкіндіктер мен білікті мамандар бар екендігі көрсетілді. Респонденттердің сауалнамасы агропромышленный кәсіпорынның мөлшері, техникалық жабдықталуы және экономикалық тұрақтылығының заманауи ауыл шаруашылығы жүйелерін қолдануға әсерін, сондай-ақ агробизнесмендердің жаңа технологиялар туралы ақпараттандырылу деңгейін білдіруге мүмкіндік берді. Растениеводство саласында цифрлық платформаларды пайдалану агропромышленный кешеннің экономикалық тиімділігін арттыруға ықпал ететін негізгі элемент болып табылады.

1. Государственная программа «Цифровой Казахстан» [Электронный ресурс].- 2022.- URL: https://www.adilet.zan.kz/rus/docs/P1700000827 (дата обращения: 11.03.2024).

2. Ayerdi Gotor, A. Precision farming uses typology in arable crop-oriented farms in northern France / A. Ayerdi Gotor, E. É. Marraccini, Ch. Leclercq, O. Scheurer //Precision Agriculture. - 2020.- Vol. 21.- N1.- Р. 131-146. https://doi.org/10.1007/s11119-019-09660-y

3. Gabriel, A. Adoption of digital technologies in agriculture an inventory in a European small-scale farming region / A. Gabriel, M. Gandorfer // Precision Agriculture.- 2023.- Vol. 24.- N 1.- Р. 68-91. https://doi.org/10.1007/s11119-022-09931-1

4. Maloku, D. Adoption of precision farming technologies: USA and EU situation / D. Maloku //SEA - Practical Application of Science.- 2020.- Vol. 8.- N 22.- Р. 7-14.

5. Nurmukametov, N.N. Information and marketing support competitiveness agricultural cooperatives/ N.N. Nurmukametov, M.Sh. Bauer, Е.К. Moldakenova // Problems of AgriMarket. - 2022.-N1(1).-P.160-169. https://doi.org/10.46666/2022-1.2708-9991.19

6. Lee, C. L. Analyzing precision agriculture adoption across the globe: A systematic review of scholarship from 1999–2020/ C.L. Lee, R.Strong, K.E. Dooley // Sustainability.-2021.- Vol. 13.- N 18.- 10295.

7. Шайтура, С.В. Управление процессом развития систем точного земледелия в сельском хозяйстве / С.В. Шайтура, Е.В. Швед, A.A. Неделькин, C.B. Сивченко, A.M. Минитаева// Вестник Курской государственной сельскохозяйственной академии.- 2022.- №5.- C.28-34.

8. Kunanbayev, K. Influence of Sowing Dates, Soil Fertility and Crop Rotation System on Increasing the Yield Level of Various Varieties of Spring Wheat (Triticum Aestivum L.) / K. Kunanbayev, V. Scoblikov, O. Solovyov, Y. Tulayev, G. Churkina, N. Zueva, B. Bekeshev // OnLine Journal of Biological Sciences.-2024.-N24(1).- Р. 1-8. https://doi.org/10.3844/ojbsci.2024.1.8

9. Nehrey, M. Digital technology: emerging issue for agriculture / M. Nehrey, L. Zomchak // The International Conference on Artificial Intelligence and Logistics Engineering. – Cham: Springer International Publishing, 2022. - Р. 146-156. https://doi.org/1007/978-3-031-04809-8_13

10. Рыскелдi, О. Развитие АПК на основе цифровизации: зарубежный опыт / O.Рыскелдi, В.П. Шеломенцева, А.С. Нарынбаева // Проблемы агрорынка.-2023.-№1(1).-С.32-40 https://doi.org/10.46666/2023-1.2708-9991.03

11. Пашков, С.В. Цифравизация земледелия в Казахстане: региональный опыт / С.В.Пашков, Г.З.Мажитова // Географический вестник.- 2021.- № 4(59).- С.27-41. https://doi.org/10.17072/2079-7877-2021-4-27-41

12. Roy, T. Precision farming: A step towards sustainable, climate-smart agriculture / T. Roy., K.J. George // Global climate change: Resilient and smart agriculture.- Singapore: Springer, 2020.- 358 р. https://doi.org/10.1007/978-981-32-9856-9_10

13. Erickson, B. The role of precision agriculture in food security / B. Erickson, S.W. Fausti //Agronomy Journal.-2021.-Vol.113.-N6.-Р.4455-4462. https://digitalcommons.csumb.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1025&context=cob_fac

14. Fantin Irudaya Raj, E. Precision farming in modern agriculture / E. Fantin Irudaya Raj, M. Appadurai, K. Athiappan // Smart Agricul-ture Automation Using Advanced Technologies: Data Analytics and Machine Learning, Cloud Ar-chitecture, Automation and IoT. – Singapore: Springer Singapore, 2022.- 228 р. https://doi.org/10.1007/978-981-16-6124-2_4

15. Munz, J. Influencing the success of precision farming technology adoption - A modelbased investigation of economic success factors in small-scale agriculture / J. Munz, H. Schuele //Agriculture.- 2022.- Vol. 12.- N 11.- 1773. https://doi.org/10.3390/agriculture12111773

16. Vecchio, Y. Adoption of precision farming tools: The case of Italian farmers / Y. Vecchio, G. P. Agnusdei, P. P. Miglietta, F. Capitanio //International journal of environmental research and public health.- 2020.- Vol. 17. -N 3.- 869-885. https://doi.org/10.3390/ijerph17030869

17. Якушев, В.В. Точное земледелие: теория и практика/ В.В. Якушев.- Санкт-Петербург: Агрофизический научно-исследовательский институт, 2016.–364 с.