Қазақстандық ауыл: түбегейлі өзгерістердің қажеттілігі

Мақсат – Қазақстанның ауылдық аудандарының даму тенденциялары көрсетілді.
Әдістер – экономикалық талдау, статистикалық әдістер ауыл тұрғындарының санының динамикасын талдауда, графикалық әдіс ақпаратты құрылымдау және көрнекі түрде көрсету үшін қолданылды.
Нәтижелер – мақалада республиканың ауылдық елді мекендерінің (АЕМ) қазіргі тенденциялары мен перспективалары белгіленген, демографиялық процестер, экономикалық факторлар, миграциялық ағындар қарастырылған. Мемлекеттік қолдаудың ауыл тұрғындарының өмір сүру деңгейін арттыруға бағытталған бастамаларына ерекше назар аударылған. Авторлар ауылдық аумақтардың ресурстарын арттыру кезеңдерін мемлекеттік бағдарламаларды іске асыру контекстінде, әрқайсысының нақты мақсаттары мен міндеттері, ауыл тұрғындарының өмірін жақсартуға, жұмысқа орналасу мүмкіндіктерінің шектеулігі, төмен өмір сүру деңгейі, сапалы қызметтерге (білім беру, денсаулық сақтау) жеткізудің жеткіліксіздігі салдарынан ауылдан қалаға көшуін азайтуға бағытталған. Қазақстанның 20 өңірінде «Бір ауыл - бір өнім» (БАБӨ) бағдарламасы бейімделіп, енгізілген, ол жоғары нарықтық әлеуетке ие перспективалы өнімдерді өндіруге, ауыл шаруашылығы кәсіпорындары мен фермерлер үшін ауыл шаруашылығы өнімдерінің тұрақты өндірістікөткізу тізбектерін құруға, отандық нарықты жоғары сапалы бәсекеге қабілетті азық-түлік өнімдерімен қамтамасыз етуге бағытталған.
Қорытындылар – ауылдық аумақтарды нығайту мәселелерін шешу агроөнеркәсіптік кешен саласындағы тиімді мемлекеттік саясатқа тікелей байланысты. Қазіргі таңда қазақ ауылының болашағы мен оның заманауи инфрақұрылымына баса назар аударылуда. Ұйымдастырушылық, басқарушылық және экономикалық тәсілдер, ауыл шаруашылығын цифрландыру АЕМ кешенді әлеуметтікэкономикалық даму қарқынын жеделдетуге, ауыл халқының табысын арттыруға, демографиялық жағдайды тұрақтандыруға және аумақтардың инвестициялық тартымдылығын арттыруға мүмкіндік береді.

1. Молдабекова, А.Т. Социально-экономические проблемы депрессивных регионов Казахстана: эмпирический анализ / А.Т. Молдабекова, Г.Г. Сейткан., Д.М. Мусаева, А. Есентай //Экономика: стратегия и практика.– 2022.- N 17(3). – С.124-137.

2. Акимбекова,Ч.У. Социальное переустройство села как основа аграрной стратегии Республики Казахстан / Ч.У. Акимбекова, Г.У. Акимбекова // Проблемы агрорынка. - 2022. - №1(1). – С. 170-177. https://doi.org/10.46666/2022-1.2708-9991.20].

3. Bulkhairova, Z. Sustainable Development of Rural Areas in Kazakhstan at the Present Stage / Z. Bulkhairova, A.Temirova, S. Seitzhagiparova, Sh. Kapanova // Bulletin of the National Academy of Sciences of the Republic of Kazakhstan. – 2024. – No. 1. – P. 469–481.

4. Программа развития регионов до 2020 года [Электронный ресурс].-2018.-URL: https://www.economy.gov.kz/ru/pa-ges/programma-razvitiya-regionov-do-2020-go-da-1 (дата обращения: 03.07.2024).

5. Дорожная карта занятости на 2020-2021 годы [Электронный ресурс].-2018.-URL: https://www.tengrinews.kz/zakon/pravitelstvo_respubliki_ka-zahstan_premerministr_rk/trud/idP1300000636/ (дата обращения: 03.07.2024).

6. Государственная программа развития продуктивной занятости и массового предпринимательства на 2017-2021 годы «Еңбек» [Электронный ресурс].-2017.-URL: https://www.online.zakon.kz/Document/?doc_id=37603576 (дата обращения: 05.07.2024).

7. Государственная программа индустриально-инновационного развития Республики Казахстан на 2015-2019 годы [Электронный ресурс].-2015.-URL: https://www.primeminister.kz/ru/page/view/gpiir (дата обращения: 05.07.2024).

8. Единая программа поддержки и развития бизнеса «Дорожная карта бизнеса 2020» [Электронный ресурс].- 2019.- URL: https://www.adilet.zan.kz/rus/docs/P1800000522 (дата обращения: 02.07.2024).

9. Garg, N. Technology for sustainable rural development / N. Garg, Y. Singh // Sociology International Journal.- 2019.-N3 (1).-P. 75–76.

10. Hejnegard, G.T. Implementation dynamics for sustainability planning in rural Canada / G.T. Hejnegard, L.K. Hal'strom, L.P. Vrand // The Journal of Rural and Community Development.- 2019.-N 14(1).-P. 54-76.

11. McDonagh, J. Rural futures and the future of the rural / J.McDonagh //Sustainability.- 2022.-N14 (11).- 6381. https://doi.org/10.3390/su14116381

12. Hossain, M. Frugal innovation for sustainable rural development / M. Hossain, S. Park, S. Shahid // Technological Forecasting and Social Change, Elsevier.- 2023.- Vol. 193.-122662

13. Shankar, U. Business strategies for developing Indianhandicraft sector (MSME) during post-pandemiccovid 19: role of artisans as an entrepreneur in boostingeconomy / U. Shankar, R.Tripathi //Turkish Journal of Physiotherapy and Rehabilitation.- 2021.-N 32(3).- P. 56-59.

14. Anderson, M.D. Roles of rural areas in sustainable food system transformation / M.D. Anderson // Development.- 2015.-N58(2-3).- P.256-262. https://doi.org/10.1057/s41301-016-0003-7.

15. Rawat, S. Global volatility of public agricultural R&D expenditure / S. Rawat // Advances in Food Security and Sustainability.- 2020.-N 5.- P.119–143. https://doi.org/10.1016/bs.af2s.2020.08.001.

16. Shankar, U. One Station One Product (OSOP) Scheme of India in a Digital World: A Comparative Study OfOSOP with ODOP with strategies / U. Shankar, U.S Yadav, R.Tripathi // Journal of Positive School Psychology.- 2022.- Vol. 6.-N4.- P.10907–10911.