Қазақстан Республикасының мал шаруашылығы саласының шағын және орта құрылымдары: ӛнім кӛлемінің ұлғаю факторлары

Мақсаты – Абай облысындағы мал шаруашылығының ағымдағы жағдайы мен даму перспективаларын зерделеу, негізгі мәселелерді анықтау және оларды шешу, саланың тиімділігін ынталандыруға және арттыруға бағытталған жолдарын айқындау.

Әдістері – мақаланы дайындау үшін әртүрлі экономикалық зерттеу әдістері қолданылған: дерексіз-логикалық, монографиялық, синтез және талдау, салыстырмалы және статистикалық, жүйелік тәсілер.

Нәтижелері – 2021-2023 жылдары осы ӛңірдің мал шаруашылығы секторының жай-күйіне, ауыл шаруашылығы малдары мен құс басы санының, ӛндіріс кӛлемінің, мал басының бірлігінен ӛнімнің шығуының, ресурстарды, жемшӛпті, жайылымдық жерлерді пайдаланудың, негізгі капиталға тартылатын инвестициялар мӛлшерінің кӛрсеткіштерін салыстыру негізінде талдау жүргізілген. Қайта ӛңделген мал шаруашылығы ӛнімдері санының серпіні қаралған, негізгі тежеуші факторлар белгіленген, қайта ӛңдеу ӛнеркәсібінің әлеуетін арттыру үшін шағын және орта шаруашылық субъектілерінің мүмкіндіктері кӛрсетілген.

Қорытындылар – облыстың мал шаруашылығы бағытындағы шаруашылықтардың негізгі проблемалық мәселелеріне мыналар жатады: инновациялық технологияларға қолжетімділіктің жеткіліксіздігінен әлеуетті тиімсіз іске асыру, дамыған инфрақұрылымның тӛмен деңгейі, мал ауруының қаупі, жемшӛптің жетіспеушілігі, сүт ӛнеркәсібінің отандық ірі қайта ӛңдеу кәсіпорындарының болмауы, олардың ӛндірістік қуаттарының жүктемесінің әлсіз дәрежесі. Шағын ауыл шаруашылығы ӛндірушілерін қолдау жӛніндегі іс-шаралар ретінде тиімді және пәрменді құрал-ірі келісімшарттарды лоттарға бӛлу негізінде ӛңірдің шағын фермерлерінен азық-түлік ӛнімдерін мемлекеттік сатып алу ұсынылады. Бұл әдіс ЕО елдерінде кеңінен қолданылады, бұл ұсақ тауарлы шаруашылықтарға ұлттық нарыққа қолжетімділікті кеңейтуге, олардың кірістерін арттыруға мүмкіндік берді және ауылдық жерлерде жұмыспен қамтудың ӛсуіне ықпал етеді.

1. Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан [Электронный ресурс]. – 2022.- URL: https://www.stat.gov.kz (дата обращения: 20.03.2024)

2. Smith, J. Balancing competing policy demands: the case of sustainable public sector food procurement// J. Smith, G.Andersson, R. Gourlay, S. Karner, B. E. Mikkelsene, R. Sonnino, D. Barling //Journal of Cleaner Production.- 2016.- Vol.112(1).- Р.249–256. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2015.07.065

3. Nguyen, T.N.L. Updating the Approaches to Farms’ Development in Vietnam: Institutional Aspect / T.N.L. Nguyen, I.V., Mitrofanova// Regional Economy. South of Russia- 2022.- Vol. 10, N.3.-P. 67-77. https://doi.org/10.15688/re.volsu.2022.3.7

4. Doernberg, A. Urban food policies in German city regions: An overview of key players and policy instruments/ A. Doernberg, P. Horn, I., Zasada, А. Piorr// Food Policy.-2019.-No.89.Р.123-132 https://doi.org/10.1016/j.foodpol.2019.101782

5. Dobrotа, E.M. The management of public procurement for sustainable agricultural products/ E.M. Dobrotа, М. Вufteac, S. Stanciu //Scientific Papers Series Management, Economic Engineering in Agriculture and Rural Development.-2023.- No. 23 (2), -Р.207-215.

6. Chiurciu, I.-A. Aspects Regarding the Activity of Agri-Food Cooperatives in Germany/ I.-A. Chiurciu, I. Vlad, E. Soare, E.Toma, A.-R. Firatoiu // Scientific Papers Series Management, Economic Engineering in Agriculture and Rural Development. -2022.- No.22 (2).-P.183–190.

7. Bartkowski, B. Typologies of European farmers: approaches, methods and research gaps// B. Bartkowski, C.Schüßler, B. Müller// Reg Environ Change. – 2022.-№ 22, -P.43-49. https://doi.org/10.1007/S10113-022-01899-Y

8. Насамбаев, Е. Совершенствование технологии и технического перевооружения мясных ферм по разведению крупного рогатого скота/ Е. Насамбаев, А. Ахметалиева, Е. Батыргалиев, С. Есенгалиева // Наука и образование.– 2019.- Т.1.4-№1(57).– С.117-123.

9. Турысбекова, Г. Развитие мясоперерабатывающей промышленности Республики Казахстан/ Г.Турысбекова, Д. Айтмуханбетова // Проблемы агрорынка. - 2020.- №1.С.127-134.

10. СЭР за 2023 год: привлечено 568,9 млрд тенге инвестиций [Электронный ресурс].- 2024.- URL: https://www.abaidan.kz/ru/categories/ekonomika/ser-za-2023-god-privlecheno-568-9-mlrd-tenge-investiciy-2024-01-19 (дата обращения:10.04.2024).

11. В 2023 году сельское хозяйство Абайской области увеличило производство более чем в два раза [Электронный ресурс].- 2024.- URL: https://www.informburo.kz/special/v-2023-godu-selskoe-xozyaistvo-abaiskoi-oblasti-uvelicilo-proizvodstvo-bolee-cem-v-dvaraza/ (дата обращения:10.04.2024).

12. В области Абай дефицит пастбищ составляет более 553 тыс. гектар, возвращено в госсобственность почти 80 тыс. гектар [Электронный ресурс].- 2024.- URL: https://www.dairynews.today/kz/news/v-oblastiabay-defitsit-pastbishch-sostavlyaet-bol.html/ (дата обращения:10.04.2024).

13. Сельское хозяйство: отчет по сельхозугодьям области Абай, 2023 [Электронный ресурс].–2023.–URL: https://www.gov.kz/memleket/entities/abay/activities/18418?lang=ru (дата обращения:11.04.2024).

14. Два завода по переработке мяса введут в области Абай [Электронный ресурс].- 2023.- URL: https://www.apk-news.kz/news/item-2006 (дата обращения: 11.04.2024).

15. Modernisation of EAA - Measurement of the economic value of public goods produced by the agricultural sector [Electronic resource]. – 2023.– Available at: https://www.ec.europa.eu/eurostat/documents/7870049/16252570/KS-0922-423-EN-N.pdf/e184e213-1528-e5ba-0688-134b2bf16ae3?version=1.0&t=1678711293782 (date of access:11.04.2024).