Қазақстанның аграрлық секторындағы «жасыл» бизнес: әлеуметтік-экономикалық және экологиялық тұрақтылық

Мақсаты - ауыл шаруашылығындағы «жасыл» бизнестің артықшылықтары мен мүмкіндіктері көрсетілген. Қазақстан Республикасының 2021-2030 жылдарға арналған «Жасыл экономикаға» көшуі жөніндегі тұжырымдаманы іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспарын жүзеге асырудың негізгі бағыттарының бірі азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету, топырақтың құнарлылығын арттыру, инновациялық, ресурс үнемдейтін технологияларды пайдалану, биоәртүрліліктің бұзылуымен күресу және т.б. проблемаларды шешу болып табылады.

Әдістері - мақалада деректердің статистикалық қатарлары талданып, отандық және шетелдік зерттеушілерің ғылыми еңбектері зерделенген.

Нәтижелері - аграрлық сектордағы «жасыл» қызметті ұйымдастырудың негізгі элементтері айқындалған және экологиялық егіншілік, «жасыл» технологиялар саласын кеңейтуге, зерттеу жобаларын әзірлеуге, тұрақты ауыл шаруашылығы өндірісін дамыту үшін жұмыс орындарын құруға, жаңартылатын және жаңартылмайтын ресурстардың тепе-теңдігін сақтай отырып, жоғары сапалы және денсаулық үшін қауіпсіз азық-түлікпен қамтамасыз ету шарты ретінде ықпал ететін, экожүйелерге зиянды барынша азайтатын факторлар қаралған. «Жасыл» экономикаға трансформация кезінде агробизнестің жұмыс істеуінің перспективалық бағыттары белгіленген.

Қорытындылар - өңірлер қоршаған ортаның жай-күйін жақсартуға, халықтың өмір сүру деңгейі мен сапасын арттыруға ықпал ететін стратегияны әзірлеуі қажет. «Жасыл» кәсіпкерліктің негізгі қағидаты - органикалық ауыл шаруашылығы өндірісінің аймақтарын кеңейту және экологиялық таза өнім экспортын ұлғайту, инвестициялар ағынын ынталандыру, сертификаттауды, таңбалауды және маркетингтік стратегияларды енгізу, халықаралық ұйымдармен және зерттеу орталықтарымен ынтымақтастық орнату. Осы мақсатта мемлекеттік саясаттың тиімді пәрменді шаралары талап етіледі. Цифрлық экономика негізінде кешенді тәсілді пайдалану шығындарды қысқартуға, инвестициялық тартымдылықты арттыруға, өнімнің өзіндік құнын төмендетуге және агробизнеске ауыл шаруашылығы тауарын өндірушілерді тартуға мүмкіндік береді.

1. Willer, H. The World of Organic Agriculture Statistics and Emerging Trends 2023 / H Willer, B.Schlatter, J.Trávníček // Research Institute of Organic Agriculture FiBL IFOAM–Organics International.- Bonn: Die Deutsche Bibliothek, 2023. – 358 p.

2. Брагин, А.Г. Через тернии к Зеленой экономике / А.Г. Брагин. -Москва: Экономика, 2019. – 150 с.

3. Дугалова, Г. «Жасыл экономиканың» мәні және Қазақстан Республикасындағы оның даму басымдықтары / Г. Дугалова // «Тұран» университетінің хабаршысы» ғылыми журналы. – 2020.- №1(85). – Б.40-46.

4. Surajit, B. Key resources for industry 4.0 adoption and its effect on sustainable production and circular economy: An empirical study/ B. Surajit, Y. Gunjan, P. Dhamija, K. Krishan// Journal of Cleaner Production.–2021.-Vol.281.–P.35-49.

5. Веко, А.А. «Зеленое» сельское хозяйство как основа продовольственной безопасности /А.А. Веко // Вестник Белорусский государственный технологический университет. -2019.-№2. – С.168-171.

6. Боркова, Е.А. Инвестиции в зеленые технологии как инструмент экономического роста России / Е.А. Боркова, М.Н. Тимченко, А.А. Маркова // Вестник Волгоградского института бизнеса. -2019.-№3(48). – C.87-91.

7. Боркова, Е.А. Государственная поддержка зеленых инвестиции (на примере возобновляемых источников энергии) / Е.А. Боркова // Управленческое консультирование. 2020.-№3 -C.73-79.

8. Дорошкевич, И.Н. Зеленый рост и специфика концепции устойчивого развития АПК / И.Н. Дорошкевич // Актуальные проблемы инновационного развития агропромышленного комплекса Беларуси: сб. науч. трудов.- Минск: Бел НИЦ «Экология», 2022.- 250с.

9. Cahill, E. Power Economics / E.Cahill.- New York: Published by John Wiley & Sons, 2021. – 248p.

10. Sujaya, H. Challenges associated with running a green business in India and other developing countries/ H.Sujaya., M.Salins., P.Aithal // Journal of Munich Personal RePEc Archive. – 2019. – Vol.95163. – P.1-14.

11. Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі Ұлттық статистика бюросы ресми сайты [Элек-трондық ресурс].-2022.-URL:https://www.stat.gov.kz/official/industry/22/publication (қаралған күні: 01.02.2024).

12. Divletsen, K. Healthy food is nutritious, but organic food is healthy because it is pure: The negotiation of healthy food choices by Danish consumers of organic food / K. Divlet-sen, P. Sandoe, J. Lassen // Food Quality and Preference.-2019.-Vol.71. – P.46-53.

13. Makower, J. The State of Green Business 2021 / J.Makower.- Oakland: Green Biz, 2021. – 118p.

14. Soderholm, P. The green economy transition: the challenges of technological change for sustainability / P. Soderholm // Sustainable Earth. -2020.- Vol.3. – P.2-11.

15. Bulkhairova, Zh.S. Organic agriculture: realities and prospects in Kazakhstan / Zh.S. Bulkhairova, G.N. Suleimenova, А.А. Orynbassarova // Problems of AgriMarket.-2020.- №2.-P.60-66.

16. Григорук, В.В. Органическое сельское хозяйство: концептуальная позиция / В.В. Григорук, Е.В. Климов // Проблемы агрорынка.-2020.- №3.-С.88-101.