Нарықтық трансформация жағдайында ауыл шаруашылығы ӛндірісін қаржыландырудың ұйымдастырушылық-экономикалық тетіг

Мақала Қазақстан экономикасының аграрлық секторын қаржылық қамтамасыз ету мәселелеріне арналған.

Мақсаты – аграрлық кәсіпорындардың қаржы кӛздеріне қолжетімділікті жақсарту, қаржы құралдарын дамыту, нарықтық қатынастарды кеңейтуге жәрдемдесу бойынша осы жүйені оңтайландыру үшін ұсынымдар әзірлеу мақсатында нарықтық трансформация жағдайында ауыл шаруашылығы саласын қаржыландырудың ұйымдастырушылық-экономикалық тетігін зерделеу.

Әдістері – дерексіз-логикалық, графикалық, салыстырмалы талдау, жалпылау.

Нәтижелері - агроӛнеркәсіптік кешен үшін қолжетімді қаржы ресурстары: бюджет қаражаты, инвестициялар, мемлекеттік қаржылық кӛмектің түрлі бағдарламаларын пайдалану негізінде кредиттер талданады. Зерттеудің ӛзектілігі қаржыландыру, кредиттеу қағидаларын әзірлеу, АӚК субсидиялау ӛлшемдерін ӛзгерту, сондай-ақ инвестициялық қорларды, кредиттерді және басқа да қаржы қаражаттарын тиімді пайдалану кезінде жекелеген ұсыныстарды іске асыру мүмкіндігінде жатыр. Ішкі және сыртқы инвесторларды қосымша тарту қажеттілігі анықталды.

Қорытындылар - мемлекет инвестициялық процеске ұтымды баға белгілеуді қамтамасыз ету, кредиттік, салықтық және амортизациялық саясаттың икемділігін арттыру, инвесторларға жеңілдіктер беру арқылы кәсіпкерлік қызметті ынталандыру, капитал салымдарының басым бағыттарын бӛлу арқылы реттеуші әсер етеді. Мемлекеттік, аймақтық және кәсіпорындардағы сыртқы және ішкі ортаның ағымдағы және болашақ факторларын қадағалау қажет. Таяу және орта мерзімді перспективада бәсекеге қабілетті ӛнімді ӛндіру мен қайта ӛңдеуді қаржылық қолдау, шығарылатын тауарлардың алуан түрлілігін арттыру және оларды дайындаудың барлық кезеңдерінде жоғары сапаны қолдау жӛніндегі пәрменді шаралар қажеттігі атап ӛтіледі. Қаржылық шешімдер тиімді инвестициялық жобалардың негізі болып табылады. 

1. Калиев, Г.А. Стратегические приоритеты развития АПК Казахстана / Г.А.Калиев, А.Б. Молдашев, М.И. Сигарев.- М.: Федеральный научный центр аграрной экономики и социального развития сельских территорий - Всероссийский НИИ экономики сельского хозяйства, 2019. - 452 с.

2. Tretyak, A., Vaslavskaya, I. Poltarykhin, A, Blagodatskaya, A. Improvement of the organizational and economic mechanism for the development of investment activities in the agricultural and industrial complex of Siberia. Siberian Journal of Life Sciences and Agriculture [Electronic resource]-.2023. Available at: https://www.discover-journal.ru/jour/index.php/sjlsa (date of access: 25.01.2024). https://doi.org/10.12731/2658-6649-2023-15-3-337-356

3. Neklyudova, T., Kvasnytsia, O. Improvement of the financial mechanism development of the agricultural sector World of Finance [Electronic resource].- 2020. Available at: https://www.sf.wunu.edu.ua/index.php/wof/article/view/1362 (date of access: 31.01.2024). https://doi.org/10.35774/sf2020.03.139

4. Darwanto, W. Roessali, Salam, A.N., Santosa, P.B. Sharia Microfinance Institutions Financing Model for Strengthening Agricultural Sector // IOP Conference Series: Earth and Environmental Science [Electronic resource].-2019. Available at: https://iopscience.iop.org/article/10.1088/1742-6596/1561/1/012018 (date of access: 31.01.2024). https://doi.org/10.1088/1755-1315/292/1/012016

5. Сартанова, Н.Т. Micro lending as a tool for financial support of agriculture of the republic of Kazakhstan. / Н.Т. Сартанова, Г.Т.Сейтова, Т.Таипов// Проблемы агрорынка.- 2023.- № 3. - С. 92-102.

6. Есімхан, Г.Е. Қаржылық қолдаудың экономикалық механизмі және оның ауылшаруашылығының тиімділігін арттырудағы рөлі/ Г.Е.Есімхан, Н.Т.Сартанова // Проблемы права и экономики. –2023. – 2023. – С. 9-16.

7. Сартанова, Н.Т. Финансы предприятий АПК / Н.Т.Сартанова.- Костанай: КГУ им. А. Байтурсынова, 2015. - 180 с.

8. Шарипов, А.К. Финансовая поддержка сельскохозяйственных кооперативов в Республике Казахстан / А.К.Шарипов, Н.Т. Сартанова, М.Б. Сейсекенова // Проблемы агрорынка.-2019.- № 3. - С.159-164.

9. Дускалиев, А.С., Тюмамбаева, А.Г., Абдешова, А.Ш. Современное состояние кредитования сельского хозяйства в Казахстане [Электронный ресурс].- 2021.- URL: https://www. caer:narxoz.kz (дата обращения: 27.01. 2024). https://doi.org/10.52821/2789-4401-20215-104-114.

10. Финансирование АПК в Казахстане: проблемы и пути решения [Электронный ресурс].-2023.-URL:https://www.agroinfo.kz (дата обращения: 27.01.2024).

11. Финансирование АПК в Казахстане за пять лет выросло на 65% [Электронный ресурс].- 2024.- URL:https://www.eldala.kz/ (дата обращения: 23.02.2024).

12. Қазақстандағы ауыл шаруашылығының дамуына шолу [Электрондық ресурс].2023.-URL:https://www.stat.gov.kz (қаралған күні: 23.01.2024).

13. Кредит беру арқылы Қазақстанның аграрлық [Электрондық ресурс].-2023.- URL: https://www.halykfinance.kz (қаралған күні: 31.01.2024).

14. Béné, C. Resilience of Local Food Systems and Links to Food Security – a Review of Some Important Concepts in the Context of COVID-19 and Other Shocks / C. Béné // Food Security. – 2020. – Vol. 12. – P. 805–822. https://doi.org/10.1007/s12571-020-01076-1

15. Kanter, R. Strengthening Local Food Systems in Times of Concomitant Global Crises: Reflections from Chile / R. Kanter, S. Boza // American Journal of Public Health. – 2020. – Vol. 110 (7). – P. 971–973. https://doi.org/10.2105/AJPH.2020.305711.

16. Ker A.P. Risk Management in Canada's Agricultural Sector in Light of COVID-19 / A.P. Ker // Canadian Journal Agricultural Economics. – 2020. – Vol. 68 (2). – P. 139–142. https://doi.org/10.1111/cjag.12232.